________________
चरमखण्डप्रमाणम् ) अनिवृत्तिकरणाधिकारः
[ १३७ थतिखण्डं घातयंस्तदन्तर्गतगुणश्रेण्याः संख्येयतमभागमप्युत्किरति, तथा चाऽभिनवगुणश्रेणिशिरः करोति गुणण्यायामश्च पूर्वतम्तनसंख्येयमागमात्रेण हीनो जायते, चरमखण्डेन सह गुणश्रेणिसत्कसंख्ये यमागस्य खण्डयमानत्वात् । अतो गुणश्रेण्याः संख्येयतमभागोऽन्याश्च तदुपरितन्या घ त्यमानगुणण्यायामतः संख्ये यगुणाः स्थितयश्वरमखण्डेन घात्यन्ते । चरमखण्डमुत्कीर्य नलिक.मुदयममयादारभ्याऽसंख्येय गुणक्रमेण प्रक्षिपति, । तद्यथा- उदयसमये सर्वस्तीकम् , ततो द्वितीयममयेऽयंख्येयगुणमेवं क्रमेण तावद् वक्तव्यम्, यावद् गुणश्रेणेभिनवशिरएक्रमेणचरमखण्डे विनष्टे गुणश्रेण्यायाममात्रे च स्थितिसत्कर्मणि जाते आत्मा कृतकरण इन्युच्यते । तथा चाऽऽह मूलकार:- कयकरणडाए पच्छिम होइ'' त्ति पश्चिमे' चरमखण्ड उत्कीर्णे कृतकरणाडायां "भवति' वर्तते कृतकरणो भवतीत्यर्थः । उपतं च कर्मप्रकृतिचूरें"सम्भत्तदुचरिमवंडगातो चरिमखंडगं संखेजगुणं चरिमखंडगं आघातिज्जमाणं गुणसे.ीए संग्वेजतिभागो अन्नाओ य उवरि संखेज्जगुणाओ ठितीती आघातिज्जति सम्मतस्स चरिमे ठिनिखंडगे पढमसमये आघानिए ओवहिज्जमाणीसुठितीसु जं पदेसरगं उदये दिज्जति तं थोवं से काले असंखेज्जगुणं असंग्वेज्जगुणंजाव द्वितीखडगस्स पढमसमयं पत्तो त्ति । सा चेव द्वितीगुणसेढीसीसयं जात। एवं समए समए उकिरिज्जमाणं दलियं चरमसमए उक्कडमाणो उदए पदेसरगं थोवं देति । से काले असग्वेज्जगणं जाव गुणसेढीसोसयं चरमहितिखडगे निहिए कयकरणिज्जो त्ति भण्णत्ति" इति ।
तथैव मलयगिरोयटोकायामपि-द्विचरमात्त खण्डाच्चरम खण्डं संख्येयगुणं तदपि च गुणश्रेण्याः संख्येपतमो भाग: अन्याश्च तदुपरि सख्येयगुणस्थितयः । उत्कीर्य च तद्दलिकमुदयसमयादारभ्याऽसंख्येयगुणतया प्रक्षिपति । तद्यथा-उदयसमये स्तोकं ततो द्वितीयसमयेऽसंख्येयगुणम्, ततोऽपि तृतीयसमयेऽसंख्येषगुणम्, एवं तावद्वाच्यं यावद् गणश्रेणिशिरः। अत ऊर्ध्वमुत्कोर्यमाणमेव चरमस्थितिखण्ड ततो न तत्र प्रक्षिपति । चरमे च स्थितिखण्ड उत्कीर्णे सत्यसौ क्षपकः कृतकरण इत्युच्यते।" इति । तथैव चोक्तं कर्मप्रकृतिटोकायामुपाध्यायप्रवरैः-द्विचरमाच्च स्थितिवण्डादन्तिम स्थितिखण्डं सख्येयगुणं तमंचाऽन्तिमे स्थितिखण्डे खण्ड्यमाने संख्येय भागं गुणश्रेण्याः खण्डयति, अन्याश्च तदुपरितनीःसंख्ये यगुणा स्थितीस्तावन्मात्रत्वादेव चरमरखण्डस्य, उत्कीर्य च तद्दलिकमुदयसमयादारभ्याऽसंख्येयगुणनया प्रक्षिपति । तद्यथा-उदयसमये स्तोकं ततो द्वितीयसमये संख्येयगणं ततो. ऽपि तृतीयसमयेऽसंख्येयगुणमेवं तावद् वाच्यं यावद् गुणश्रेणिशिरः । अत ऊर्ध्व
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org