________________
१०२ ] उपशमनाकरणम्
[गाथा-३० मुखस्य सर्वविरतस्य प्रतिपातस्थानानि । ग-देशविरत्याभिमुखस्य सर्वविरतस्य प्रतिपातस्थानानि । घकर्मभूमिजसर्वविरतस्योत्पादकस्थानानि । -अनार्यभूमिजसर्वविरतस्योत्पादकस्थानानि कर्मभूमिजस्यापि तान्यविरुद्धानि । चकेवलमायभूमिजस्योत्पादकस्थानानि । छ सामायिकच्छेदोपस्थापनीयसंयमयोः प्रतिपातोत्पादकव्यतिरिक्तलब्धिस्थानानि । ज-परिहारविशुद्धसंयमस्य लन्धिस्थानानि, तानि सामायिकच्छेदोपस्थापनीयसंयमयोरपि व्यतिरिक्तलब्धिस्थानानि झ= सामायिकच्छेदोपस्थापनीययोर्व्यतिरिक्तलान्धस्थानानि -सूक्ष्मसंपरायस्य लब्धिस्थानान्यन्तमुहर्तसत्काऽसंख्येयसमयप्रमाणानि । ट-यथाख्यातस्याऽजघन्यमनुत्कृष्टमेकमेव स्थानम् १०= सामायिकच्छेदोपस्थापनीययोर्जघन्यं व्यतिरिक्तस्थानम् , मिथ्यात्वाऽभिमुखादीनां प्रथमस्थानं जघन्यमन्त्यं चोत्कृष्टं भवति । अं=अन्तरगतानि स्थानानि तान्यप्यसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि । प्रथमाङ्कादारभ्य षोडशतमाङ्कपर्यन्ता अङ्का अल्पबहुत्वगताऽङ्कान् ज्ञापयन्ति ।
अथ स्थापनाया विवेचनम् -अनन्तरममये मिथ्यात्वं गमिष्यतो जन्तोः सर्वविरतिचरमसमये मनुष्यम्य जघन्यं प्रतिपातस्थानं (१) स्थाप्यने । ततोऽसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि पटस्थानपतितान्यतिक्रम्य तस्योत्कृष्टं प्रतिपातम्थानं (२) प्राप्यते । ततोऽसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि षट्स्थानपतितानि स्थानान्यन्तरयित्वाऽविरतसम्यक्त्वाऽभिमुखस्य सर्वविरतस्य जघन्यप्रतिपातस्थानं (३) प्राप्यते, यतो मिथ्यात्वाऽभिमुखस्य सर्वविरतस्योत्कृष्टप्रतिपातस्थानतोऽविरतसम्यक्त्वाऽभिमुखस्य जघन्यं प्रतिपातस्थानमनन्तगुणम् । अत्र यद्यपि मिथ्यात्वाऽभिमुखस्योत्कृष्टस्थानं पट्स्थानकस्याऽनन्तगुणवृद्धतः पूर्ववर्तिस्थानं स्वीकृत्याऽविरतसम्यक्त्वाऽभिमुखस्य जघन्यस्थानकम्याऽनन्तगुणवृद्धस्थानत्वेन प्रतिपद्याऽन्तरेण विनाऽप्युपपत्तिर्भवति, तथाऽपि ग्रन्थाऽन्तरेष्वन्तरस्य प्रतिपादितत्वादत्राप्यन्तरमभिहितम् । एवं यथासंभवं सर्वत्रोहनीयम् ।
ततोऽसंख्येलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि षट्स्थानान्यतिक्रम्याऽविरतसम्यक्त्वाऽभिमुखस्योकृष्टं प्रतिपातस्थानं (४) प्राप्यते । ततः पूर्ववदसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि पटम्थानान्यन्तरयित्वादेशविरत्यभिमुखस्य संयतस्य जघन्यं प्रतिपातस्थानं (५) लभ्यते । ततोऽसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि । पटम्थानपतितानि स्थानान्यतिक्रम्य देशविरतम्याऽभिमुखस्योत्कृष्टं प्रतिपातस्थानं (६) प्राप्यते । ततोऽसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि षटम्थानान्यन्तरयित्वा मिथ्यात्वत आगतस्य कर्मभूमिजस्य सर्वविरतस्य प्रथमसो जघन्यमुत्पादकस्थानं (७) वक्तव्यम् । ततः प्रभृत्यसंख्येयलोकाकाशप्रदेशप्रमाणानि स्थानान्यतिक्रम्यऽनार्यभूमिजस्य 5 मिथ्या
9 भूतपूर्वो मिथ्याष्टिः मिथ्याष्टिचरः 'भूतपूर्व प्चरट्" सिद्धहेम० (७ २।७८) इति चरट प्रत्ययः तस्य ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org