________________
भाष्यगाथा ५८-६२1
पीठिका
३१
वा द्रव्यं । 'गुणसंद्रावो वा द्रव्यं समूहेत्यर्थः । भावयोग्यं वा द्रव्यं । प्रतीतपर्यायव्यपदेशादा द्रव्यं । पकप्पणं पकप्पो प्ररूपणेत्यर्थः । विविधमणेगप्पगारा भासा विभासा अर्थव्याख्या इत्यर्थः । दश्वस्स पकप्पो दनपकप्पो तस्स विभासा दवपकप्पविभासा सामित्ताइ विसेसेण कज्जते । इमो दब्वपकप्पो दुविहो जीवदव्व-पक.पो अजीवदव्व-पकप्पो य । तत्थ जीवदव्वस्स, जहा देवदत्तस्स अग्गकेसहत्थाण कप्पणं, प्रजीवदम्बस्स पडस्स वसाण करणं । एवं एगते । पुहत्ते, जहा देवदत्त-जण्णदत्त-विण्हुदत्ताण अग्गकेसहत्याण कप्पणं, अजीवदव्वाण बहूण पडाण दसाण कप्पणं । गयं सामितं ॥६०।।
- इदाणि करणे एगत्ते, जहा दात्रेण लुणति पिप्पलगेण वा दसाकप्पणं करेति, पुहुत्ते-दालुनति परसूहि वा रुक्खे कप्पंति । गयं करणेत्ति ।
इदाणि अहिकरणे एगत्ते, जहा गंडी ठवेऊण तत्थ तणादीणं कप्पणा कज्जति फलगे वा दसाण कप्पणा, पुहत्ते-तिगादिगंडीग्रो ठवेत्ता तेसि तणाण वसाण वा कप्पणा कज्जति । एसा दव्वपकप्पविभासा गता।
इयाणि खेत्तपकप्पो । खेत्तंति इक्खू खेत्तादी । कुलितं णाम सुरट्ठाविसते दुहत्थप्पमाणं कटुं, तस्स अंते प्रयकीलगा, तेसु एगायनो एगाहारो य लोहपट्टो अडिज्जति, सो जावतितं दोव्वादि तणं तं सव्वं छिदंतो गच्छति । एवं कुलियं । प्रादि सद्दातो हलदंताला घेप्पति । किट्ठ णाम वाहितं ॥६०।। अहवा खेत्त-पकप्पो -
पण्णत्ति जंबुद्दीवे, दीव-समुदाण तह य पण्णत्ती ।
एसो खेत्त-पकप्पो, जत्थ व कहणा पकप्पस्स ॥६१॥ दा० पण्णवणं पण्णत्ती। पण्णवणबहुत्ते विसेसणं कज्जति, जंबुद्दीवपण्णत्ती, तस्स जं ववखाणं सो खेतपकप्पो। दीवा जंबुद्दीव धाततिसंडातिणो । उदही समुद्दा, ते य लवणाइणो। तेसि जेण अज्झयणेण पणती कजति तमझयणं दीव-सागरपण्णत्ती। तहेवति जहा जंबुद्दीवपण्णती खेत्तपकप्पो भवति तहा दीव-सागरपण्णत्ती वि । एसो खेताकप्यो गिद्देसवयणं । अहवा जत्यत्ति खेत्ते, वगारो विकप्पदंसणं करेति, कहगा व्याख्या, पकप्पज्झपणस्सेति वक्कसेसं । खेत्त-पकप्पो गतो ॥६१।। इयाणिं काल-पकप्यो -
पएणत्ति चंद-सूर, णालियमादीहिं जंमि वा काले ।
मूलुत्तरा य भावे, परूवणा कप्पणेगट्ठा ॥६२॥ दा० पण्णवणं पणत्ती । विसेसणं चंदपण्णत्ती सूरपण्णत्ती। पण्णत्ती सद्दो पत्तेयं । तेसिं जं वक्खाणं सो काल-पकप्यो। अहवा. ण लिगमादीहि णालिगत्ति घडि, आदिमदातो छायालग्गेहिं जिशकप्पियादयो वा सुजियकरणागतागतं कालं जाणंति । अहवा जम्मिकाले आयार-पक्रप्पो वक्खाणिजति, जहा बितियोरिसी एसो काल-कप्पो । गतो काल-पकप्पो । इयाणिं भाव-पकप्पो -
भावकप्पो दुविहो, प्रागमो णोप्रागमत्रो य । आगमनो जाणए उवउत्ते, णोप्रागमत्रो इमं चेव पायारपकप्पझयणं जेगेत्थ मूलुत्तरभावपकप्पणा कज्जति । मूलगुण' अहिंसादि महव्वया पंच।
१ गुणसद्भावो-प्रत्यन्तरे ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org