SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 269
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका ७५५ द्घातम दूं कवाटसमुद्धातमें दुं प्रतरसमुद्घातम'दुं लोकपूरणसमुद्घातम दितु केवलिसमुद्घातं चतुःप्रकारमक्कुमल्लि स्थितदंडमें दुमुपविष्टदंडमदु दंडं द्विविधमक्कुं। पूर्वाभिमुखोत्तराभिमुखस्थितकवाटद्वयमें दु, पूर्वाभिमुखोत्तराभिमुखोपविष्टकवाटद्वयमें दितु कवाटसमुद्घातं चतुःप्रकारमक्कुं। प्रतरसमुद्घातमेकप्रकारमेयक्कुं। लोकपूरणसमुद्घातमुमेकप्रकारमेयक्कुमवरोळु प्रथमोहिष्टस्थितदंडसमुद्घातमेंते दोडे वातवलयरहितत्वदिदं किंचिदून चतुर्दशरज्जुत्तंगद्वादशांगुलरुंद्रक्षेत्रं ५ वासो तिगुणो परिहीत्यादि १२ । ३ १२।-१४-॥=॥लब्ध षोडशाभ्यधिकद्विशतप्रतरांगुलप्रमिते जगच्छेणिमात्रमक्कु -४ । २१६ मिदं जीवगुणकारदिदं गुणिसुतं विरलु ४० अष्टसहस्रषट्शतचत्वारिंशत् प्रतरांगुलसंगुणितजगच्छेणिमात्रं स्थितदंडसमुद्घातक्षेत्रमक्कुं॥-४॥ ८६४० । ई क्षेत्रमने नवगुणं माडिदोडे षष्टिसमधिकसप्तशतसमन्वितसप्तसप्ततिसहस्रमात्रप्रतरांगुलगुणितजगच्छेणिमात्रमुपविष्ट दंडसमुद्घातक्षेत्रमक्कु-४। ७७७६० । किंचिदूनचशुशरज्वायामसप्तरज्ज्जुविष्कभद्वा- १० दशांगुलरुंद्रक्षेत्रफलमं जीवगुणकारदिदं ४० गुणिसुत्तं विरळु नवशतषष्टिमूच्यंगुलगुणितजगत्प्रतरप्रमितं पूर्वाभिमुखस्थितकवाटसमुद्घातक्षेत्रमक्कु - सू २ । ९० ॥ मी क्षेत्रमे त्रिगुणित समुद्धातः दण्डकवाटप्रतरलोकपूरणभेदाच्चतुर्धा । दण्डसमुद्धातः स्थितोपविष्टभेदावेधा । कवाटसमुद्घातोऽपि पूर्वाभिमुखोत्तराभिमुखभेदाभ्यां स्थितः उपविष्टश्चेति चतुर्धा । प्रतरलोकपूरणसमुद्घातावेककावेव । तत्र वातवलयरहितत्वात् किंचिदूनचतुर्दशरज्जूत्तुंगद्वादशाङ्गुलरुद्रक्षेत्रस्य वासो तिगुणो परिहीत्यागतं १२ । ३ । १२ ।-१४-षोडशाम्यधिकद्विशतप्रतराङ्गुलगुणितजगच्छ्रेणिमात्रं-४ । २१६ जीवगुणकारेण ४० गुणितं, अष्टसहस्रषट्शतचत्वारिंशत्प्रतराङ्गुलगुणितजगच्छेणिमात्र स्थितदण्डसमुद्घातक्षेत्र-४। ८६४० एतदेव नवगुणितं सप्तसप्ततिसहस्रसप्तशतषष्टिप्रतरामुलहतजगच्छ्रेणिमात्रमुपविष्टदण्डसमुद्घातक्षेत्र भवति४ । ७७७६० किंचिदूनचतुर्दशरज्ज्वायामसप्त रज्जुविष्कम्भद्वादशाङ्गुलरुद्रक्षेत्रफलं जीवगुणकारेण ४० गुणितं केवलि समदरात दण्ड, कपाट, प्रतर और लोकपूरणके भेदसे चार प्रकारका है। दण्ड समुद्घात स्थित और उपविष्टके भेदसे दो प्रकारका है। कपाट समुद्घात भी पूर्वाभिमुख, उत्तराभिमुखके भेदसे तथा स्थित और उपविष्टके भेदसे चार प्रकारका है। प्रतर और लोकपूरण समुद्घात एक-एक ही हैं। उनमें से स्थितदण्ड समुद्घातमें एक जीवके प्रदेश वातवलयसे रहित होनेसे कुछ कम चौदह राजू ऊँचे और बारह अंगुल प्रमाण चौड़े गोलाकार होते हैं। 'वासो तिगुणो परिही' इस सूत्रके अनुसार इसका क्षेत्रफल दो सौ सोलह ।। प्रतरांगुलसे गुणित जगतश्रेणि प्रमाण होता है, क्योंकि बारह अंगुल गोल क्षेत्रका क्षेत्रफल एक सौ आठ प्रतरांगुल होता है, उसकी ऊँचाई दो श्रेणिसे गुणा करनेपर इतनी ही होती है। एक समय में इस समुद्धातवाले जीव चालीस होते हैं,अतः इसे चालीससे गुणा करनेपर आठ हजार छह सौ चालीस प्रतरांगुलसे गुणित जगतश्रेणि प्रमाण स्थितदण्ड समुद्धात सम्बन्धी क्षेत्र होता है। इसको नौसे गुणा करनेपर सतहत्तर हजार सात सौ साठ प्रतरांगुलसे गुणित जगतश्रेणिप्रमाण उपविष्ट दण्ड समुद्घात क्षेत्र होता है, क्योंकि स्थित दण्ड समुद्धातमें बारह अंगुल चौड़ाई कही है। उपविष्टमें उससे तिगुनी चौड़ाई होनेसे क्षेत्रफल नौगुणा होता है, १. म. प्रमितजगच्छ्रेणिमात्रमक्कु-४ । २१६ । तिसहस्रसप्तशत्रमात्रप्रतरांगुलगुणित । जग। ३० Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001817
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 2
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year1997
Total Pages612
LanguagePrakrit, Hindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy