SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 96
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ गो० जीवकाण्डे सागारो उवजोगो णाणे मग्गम्मि दंसणे मग्गे। अणगारो उवजोगो लीणोति जिणेहिं णिद्दिट्ठो ॥७॥ साकार उपयोगो ज्ञानमार्गणायां दर्शनमार्गणायानाकार उपयोगो लीन इति जिनिर्दिष्टः॥ ज्ञानमार्गणयोळु साकारोपयोगमंतर्भविसल्पटुदेके दोडे ज्ञानावरणवीर्यांतरायक्षयोपशम५ समुद्भूतज्ञातृव्यापारसन्निधियोळे विशेषग्रहणलक्षणमप्प ज्ञानक्क समुत्पत्तियणिदं कार्यकारण कृतप्रत्यासत्तियक्कं ।दर्शनमार्गणेयोळदनाकारोपयोगमंतर्भविसल्पटटदेके दोडे इल्लियं दर्शनावरणवीर्यांतरायक्षयोपशमविज भितार्थसामान्यग्रहणव्यापारमुटागुत्तिरले अर्थसामान्यग्रहणलक्षणमप्प दर्शनवक समत्पत्तियणिदं तदांतर्भावहेतु कार्यकारणेममें बुदु सुघटमेयक्कुं ।।। इंतु । जीवसमासादिगळगं मार्गणास्थानदोळंतर्भावसमर्थनदिदं गुणस्थानमागंणास्थान१० प्ररूपणाद्वयम् प्रतिपादिसि मत्ते भेदविवक्षेयिदमिप्पत्तु प्ररूपणेगळं पेळगे पेळल्पट्टवेयक्कुं। आचार्यनंदपं भणिता एंदोपदप्रयोगदिदं विंशतिप्ररूपणेगळगे परमागमप्रसिद्धत्वप्रकाशनदिदं तद्विशेषकथनदोळ स्वातन्त्र्यं परिहतमाद्दु । इंतु न्यायं मंतेयं योजिसल्पडुगुं॥ तदनंतरं प्रतिपादितविशतिप्ररूपणळिगे प्रथमोद्दिष्टगुणस्थानप्ररूपणप्रतिपादनाथं मोदलोळु गुणशब्दक्के निरुक्तिपूर्वकमागत्थं पेळल्बंदुंदुत्तरसूत्रं ज्ञानमार्गणायां साकारोपयोगोऽन्तर्भूतः ज्ञानावरणवीर्यान्तरायक्षयोपशमसमुद्भूतज्ञातव्यापारसंनिधाने एव विशेषग्रहणलक्षणस्य ज्ञानस्य समुत्पत्तेः कार्यकारणकृतप्रत्यासत्तिसंभवात् । दर्शनमार्गणायां च अनाकारोपयोगोऽन्तर्भूतः दर्शनावरणवीर्यान्तरायक्षयोपशमविजृम्भितार्थसामान्यग्रहणव्यापारे सत्येव अर्थसामान्यग्रहणलक्षणस्य दर्शनस्य समुत्पत्तेः कार्यकारणभावघटनात् । अयमन्तर्भावः इति प्रागुक्तरीत्या जिनरहंदादिभि निर्दिष्ट:-कथितः न पुन: स्वरुचिविरचित इत्यर्थः। एवं जीवसमासादीनां मार्गणास्थानेऽन्तर्भावसमर्थनेन २० गुणस्थानमार्गणास्थानप्ररूपणाद्वयं प्रतिपाद्य पुनर्भेदविवक्षया विंशतिः प्ररूपणाः प्रागुक्ता एव उच्यन्ते । भणिता इति पदेन विशतिप्ररूपणानां परमागमप्रसिद्धानां प्रकाशनेन तद्विशेषकथनेन स्वातन्त्र्यपरिहतं जातं इत्ययं न्यायस्तथैव योज्यते। अथ तासां विशतिप्ररूपणानां मध्ये प्रथमोहिष्टगणस्थानप्ररूपणाप्रतिपादनाथं प्रथम गुणस्थानशब्दस्य निरुक्तिपूर्वकमर्थं कथयति ज्ञानमार्गणामें साकार उपयोग अन्तर्भूत है; क्योंकि ज्ञानावरण और वीर्यान्तरायके २५ क्षयोपशमसे उत्पन्न ज्ञाताके व्यापारके होनेपर ही विशेष ग्रहणरूप ज्ञानकी उत्पत्ति होती है; अतः दोनोंमें कार्यकारण प्रत्यासत्ति है। और दर्शनमार्गणामें अनाकार उपयोग अन्तर्भूत है, क्योंकि दर्शनावरण और वीर्यान्तरायके क्षयोपशमसे उत्पन्न अर्थ सामान्यके ग्रहणरूप व्यापारके होनेपर ही अर्थ सामान्यके ग्रहणरूप दर्शनकी उत्पत्ति होनेसे दोनोंमें कार्यकारण भाव घटित होता है। इससे यह अन्तर्भाव पूर्वोक्त रीतिसे जिनदेव अर्हन्त आदिने कहा ३० है, स्वरुचि विरचित नहीं है। इस प्रकार जीवसमास आदिका मार्गणास्थानमें अन्तर्भावका समर्थन करनेसे गुणस्थान और मार्गणास्थान इन दो प्ररूपणाओंको कहकर पुनः भेद विवक्षासे पहले कही बीस प्ररूपणाओंको ही कहते हैं। गाथा नं. २ में जो 'भणिता' कहा है, इस पदसे परमागममें प्रसिद्ध बीस प्ररूपणाओंके प्रकाशनसे उनके विशेष कथनमें स्वातन्त्र्यका परिहार १. म कारोप । २. मणभावमें । ३. म मादुदेंदु । यिती न्या। ४. म गलोलगे । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy