SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 83
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ५ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका 'जो ण पमाणणएहि णिक्खेवेणं णिरिक्खदे अटें। तस्साजुत्तं जुत्तं जुत्तमजुत्तं च पडिहादि ॥७३॥ यः प्रमाणनयनिक्षेपैरान्नाभिसमीक्षते। तस्यायुक्तं युक्तं युक्तमयुक्तं च प्रतिभाति ॥ 'णाणं होदि पमाणं णयो वि णादुस्स हिदयभावत्यो। णिक्खेओ वि उवाओ जुत्तीए अत्थपडिगहणं ॥७४॥ प्रमाणं सम्यग्ज्ञानं भवति नयोऽपि ज्ञातुहृदयभावार्थः निक्षेपोऽप्युपायो युक्त्यार्थप्रतिग्रहणमिति ॥ अथ शास्त्रादौ उपकारस्मरणं किं कारणमिति न मन्यध्वम् । 'श्रेयोमार्गस्य संसिद्धिः प्रसादात्परमेष्ठिनः । इत्याहुस्तद्गुणस्तोत्रं शास्त्रादौ मुनिपुंगवाः ॥' इति कथनात् । अथवा। 'अभिमतफलसिद्धरम्युपायः सुबोधः प्रभवति स च शास्त्रात्तस्य चोत्पत्तिराप्तात् । इति भवति स पूज्यस्तत्प्रसादोत्सुबुद्ध नहि कृतमुपकारं साधवो विस्मरन्ति ॥' इति वचनाच्च । किं चास्तां तावद्विशिष्टविवेकवतां पुंसामुपकारस्मरणं चैतन्यमात्रवतामेकेन्द्रियाणामपि .. दृश्यते ह्यपकारस्मरणमित्युत्प्रेक्षा च। ननु शास्त्रादावुपकारस्मरणं किमर्थमिति न वाच्यं । "श्रेयोमार्गस्य संसिद्धिः प्रसादात्परमेष्ठिनः । इत्याहुस्तद्गुणस्तोत्रं शास्त्रादौ मुनिपुंगवाः ॥” इति कथनात् । “अभिमतफलसिद्धरम्युपायः सुबोधः, प्रभवति स च शास्त्रात्तस्य चोत्पत्तिराप्तात् । इति भवति स पूज्यस्तत्प्रसादात्प्रबुद्ध हि कृतमुपकारं साधवो विस्मरन्ति ॥" इति वचनाच्च। २० समाधान जो प्रमाण,नय-निक्षेपके द्वारा अर्थका विचार नहीं करता,उसे अयुक्त बात युक्त और यक्त बात अयुक्त प्रतीत होती है ॥७३॥ सम्यग्ज्ञान प्रमाण होता है। ज्ञाताके हृदयके अभिप्रायको नय कहते हैं। निक्षेप जाननेका उपाय है । इस प्रकार युक्तिसे अर्थको ग्रहण करना चाहिए ॥७४।। २५ शंका-शास्त्रके आदिमें उपकारका स्मरण किस कारण किया जाता है? समाधान-ऐसा तर्क नहीं करना चाहिए। क्योंकि आगममें कहा है 'परमेष्ठीके प्रसादसे श्रेयोमार्गको सम्यक् सिद्धि होती है। इसलिए मुनिश्रेष्ठ शास्त्रके आदिमें उनके गुणोंका स्तवन करते हैं। और भी कहा है 'इष्ट फलकी सिद्धिका उपाय सम्यग्ज्ञान है। वह सम्यग्ज्ञान शाखसे प्राप्त होता है। १० शास्त्रकी उत्पत्ति आप्त पुरुषसे होती है। इसलिए परमेष्ठीके प्रसादसे अथवा शास्त्रके प्रसादसे सम्यग्ज्ञानको प्राप्त हुए पुरुषोंके द्वारा वह आप्त पूज्य होते हैं ; क्योंकि साधु पुरुष किये गये उपकारको नहीं भूलते ॥' १. ति. प. १६८२ । २. क णिरक्ख । ३. ति. प. १६८३ । ४. आ. प. २ । ५. प्रबुद्धन-त. श्लो. पृ. २।११ ६. म णां दृश्यते । ४ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy