SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 523
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जोवतत्त्वप्रदीपिका दिव्यानुष्ठानमं शेते कर चोति माळ्कुं। पुरौ उत्तमे परमेष्ठिपदेशेते तिष्ठति । पूरुत्तमस्सन् तिष्ठसीत्यर्थः। तस्मात् कारणात अदु कारणदिदमा जीवं पुरुषने दितु द्रव्यभावंगळे रडरिवं संपन्न पुरुषनेंदी जीवं वर्णितः पेळल्पढें, धातुगळ्गनेकार्थवाचकत्वसंभवदिदं शोङ् स्वप्ने एंबी धातुविंगे प्रवृति । करण । स्थान । लक्षणार्थविशेषंगळुमाचानिदं पेळल्पटुवु विरोधिसल्पडवु । पृषोदरादित्वदिंदमक्षरविपर्यासमुं तालव्यक्के षत्वमुं पुरुष एंदितु षो अंतकर्मणि थेबी धातुर्विगं ५ मेणरियल्पडुगुं। छादयदि सयं दोसे, णयदो छाददि परं वि दोसेण । छादण सीला जम्हा तम्हा सा वणिया इत्थी ॥२७४॥ छादयति स्वयं दोषेण नयतश्छादयति परमपि दोषेण छादनशीला यस्मात्तस्मात्सा वर्णिता स्त्री॥ यस्मात्कारणात् आवुदोंदु कारणदिद स्वयमात्मानं तंननु दोषैम्मिथ्यादर्शनाज्ञानासंयमक्रोध. मानमायालोभंगाळदं छादयति संवृणोति पोर्दसुगुं। यतो नयतः आवुदोंदु नदिदं मृदु भाषित स्निग्धविलोकन अनुकूलवर्तनादि कुशलव्यापारंगलिंद परमपि अन्यनप्प पुरुषनुमं स्ववशं माडि दोषेण हिंसानृतस्तेयाब्रह्मपरिग्रहादिपातदिदं छादयति पोदिसुगुं। तस्मात् कारणात् अदु कारणदिदं छादनशीला द्रव्यभावंगळिदप्प सा आ अंगने स्त्री इति वर्णिता, द्रव्यभावंळदं स्त्रीय दितु १५ परमागमदोळु प्रतिपादिसल्पट्टळु । एत्तलानुं तीर्थकरजनन्यादिस्त्रीयरुगळप्प सम्यग्दृष्टिगळेगे यितु पेळल्पट्ट दोषाभावमादोडमवर्गळ्गे दुर्लभवदिदं सर्वत्र सुलभप्राचुय्यंव्यवहारापेयिदं दिव्यानुष्ठानं शेते-करोति च । पुरुत्तमे परमेष्ठिपदे शेते-तिष्ठति पुरूत्तमः सन् तिष्ठति इत्यर्थः। तस्मात कारणात् स द्रव्यभावद्वयसंपन्नः जीवः पुरुषः इति वर्णितः । घातूनामनेकार्थवाचकत्वसंभवेन शीङ् स्वप्ने इत्येतस्य धातोः प्रवृत्तिकरणस्थानलक्षणार्थविशेषाः आचार्येण उक्ता न विरुध्यन्ते । पृषोदरादित्वेन अक्षर- २० विपर्यासश्च तालव्यस्य षत्वं पुरुष इति । षोऽन्तकर्मणि इत्येतस्य धातोर्वा ज्ञातव्यः ॥२७३॥ __यस्मात्कारणात् स्वयमात्मानं दोषैः मिथ्यादर्शनाज्ञानासंयमक्रोधमानमायालोभैः छादयति संवृणोति, नयतः मृदुभाषितस्निग्धविलोकनानुकूलवर्तनादिकुशलव्यापारैः परमपि-अन्यपुरुषमपि स्ववशं कृत्वा दोषेण हिंसानृतस्तेयाब्रह्मपरिग्रहादिपातकेन छादयति आवृणोति तस्मात्कारणात् छादनशीला द्रव्यभावाम्यां सा अङ्गना स्त्रीति वर्णिता-परमागमे प्रतिपादिता । यद्यपि तीर्थकरजनन्यादीनां कासांचित् सम्यग्दृष्टीनां एतदुक्तदोषाभावः, २५ साधनादिरूप अनुष्ठान करता है, 'पुरूत्तम' अर्थात् परमेष्ठीपदमें 'शेते' अर्थात् विराजता है, तिस कारणसे वह जीव द्रव्य और भावरूपसे पुरुष कहा जाता है। धातुओंके अनेक अर्थ होते हैं। इससे 'शी स्वप्ने' इस धातुका आचार्यने जो प्रवृत्ति करना, ठहरना आदि अर्थ कहा है, उसमें कोई विरोध नहीं आता। पृषोदरादिमें पाठ होनेसे अक्षरविपर्यास तथा तालव्य शकारका मूर्धन्य षकार होनेसे परुष शब्द निष्पन्न हुआ है, अथवा 'षोऽन्तकर्मणि' इस धातुसे ३० पुरुष शब्द निष्पन्न हुआ जानना ॥२७३॥ जिस कारणसे स्वयं अपनेको मिथ्यादर्शन, अज्ञान, असंयम, क्रोध, मान, माया, लोभरूप दोषोंसे आच्छादित करती है, अन्य पुरुषोंको भी कोमल वचन, कटाक्ष सहित अवलोकन, अनुकूल प्रवर्तन आदि कुशल व्यापारोंसे अपने वशमें करके हिंसा, झूठ, चोरी, १. यदि स्त्रीसम्यं । २. व भावेऽपि । ३५ ५९ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001816
Book TitleGommatasara Jiva kanda Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages564
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, Religion, & Karma
File Size13 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy