________________
- ગૃહિઅજ્ઞાત પર્યુષણમાં જેમ પાંચ-પાંચ દિન કહેવાથી પાંચપાંચ તિથિગ્રહણ કરી છે, અને તે રીતે તિથિની વૃદ્ધિએ છ દિવસ અને તિથિના ક્ષયે ચાર દિન શાસ્ત્રોક્ત રીતે આવે છે. તે જ રીતે પૂ. શ્રી કાલિકસૂરીશ્વરજી મહારાજાના સમયમાં અષાડ પૂર્ણિમાથી ચોમાસી થતી હોઈ અષાડની ૧૫ તિથિ, શ્રાવણની ૩૦ તિથિ અને ભાદરવા સુદ ૪ સુધી ૪ તિથિ, પાચમની પચાસમી તિથિએ પયુંષણ કરવાની હતી. આથી અદૃના અe કહેવાથી શ્રી રાજશેખરસૂરીશ્વરજી મહારાજાને એક તિથિ પાછળ ભાદરવા સુદ ૪ તિથિ એ પ્રમાણે કહેવાની સ્પષ્ટ શાસ્ત્રોક્ત ભાવાર્થ સુજ્ઞ સમાજ સહેલાઈથી ઉપર્યુક્ત રીતે સમજી શકે તેમ છે અને આથી ભાદરવા શુદ ૫ ની વૃદ્ધિએ સૂર્યોદય બે દિવસમાં થાય છે અને તે શાસ્ત્રોક્ત રીતે તે એક જ તિથિ છે. વૃદ્ધિ છતે બેમાં સૂર્યોદય હોય તે પણ તે એક જ પાંચમ છે અને ક્ષય છતે એક જ સૂર્યોદય હોય છતાં બે તિથિ હોય છે.
તદ્દન સામાન્ય એક બીજી બીને પણ ખ્યાલમાં લેવાની જરૂર છે કે-પખવાડીઆના પંદર દિવસ કહેવાય છે પરંતુ તે પંદર દિવસમાં દરેક સમયે સૂર્યોદય હોય છે એવું નથી બનતું. કોઈ વખતે ૧૪ દિવસે સૂર્યોદય હોય તો કોઈ વખતે ૧૬ દિવસે પણ સૂર્યોદય હેય; પરંતુ તેથી પખવાડીયાને ૧૪ દિવસ કે ૧૬ દિવસ કહેવાતા નથી. પરંતુ પંદર દિવસ જ કહેવાય છે તેનું કારણ શું ? દિવસે અનવસ્થિત રૂપ પર્યુષણ કરવાનો રિવાજ શરૂ કર્યો” એ પ્રમાણેની “શ્રી સિદ્ધચક્ર” પત્ર તૃ૦ વર્ષ અંક ૧ પૃ. ૨૩ ની હકીકત જતાં અને શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચક વરના પ્રૉષથી વૃદ્ધિતિથિની વિદ્યમાનતા વિચારવાથી અનવસ્થિત પર્યુષણમાં પાંચ પાંચ દિન એ પાંચ પાંચ તિથિરૂપ હોવાથી તિથિના ક્ષયને વૃદ્ધિએ ૪ દિવસ અને ૬ દિવસ પણ થતા એ સ્વાભાવિક છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
