SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 177
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पुरुदेव चम्पूप्रबन्धे [ ३६११६ $ १५६ ) सुमनोधर्मतया तयास्य समानोऽपि पञ्चशरः सुदृशामपि बाधां विदधाति, मार्गणानां पञ्चतामपि सहते इति न दृष्टान्ततामनुभवितुमीष्टे । वसन्तस्तु सकलसुमनो गरिष्ठोऽपि जातिष्ट इति स्मरणार्होऽपि न भवति । इति कटकाचिततया न तुलां भजति इति न चित्रमेतत् । $ ११७ ) तेऽप्यष्टो भ्रातरस्तस्य धनदेवोऽप्यनल्पधीः । १३८ जातास्तत्सदृशा एव देवाः पुण्यानुभावतः || ६५॥ ११८ ) स किलाय महमिन्द्रस्त्रयस्त्रिशत्पारावारपरिमित स्थितिर्हस्तमात्रोच्छ्रितदेहः स्वक्षेत्र एव नवरत्नप्रभामनोहरे विहरमाणः संकल्पमात्रकृतसंनिधानैः कुसुमगन्धाक्षतादिभिर्जिनेन्द्रसपर्यं करोतीति । ११६ ) सुमनोधर्मतयेति — तया प्रसिद्धया सुमनसां पुष्पाणां धर्मो धनुर्यस्य सुमनोधर्मस्तस्य भावस्तया पक्षे सुमनसां देवानां धर्मतया स्वभावतया पञ्चशरः कामोऽस्याहमिन्द्रस्य समानोऽपि सदृशोऽपि सुदृशा१० मपि सम्यग्दृष्टीनामपि पक्षे सुलोचनानामपि बाधां पीडां विदधाति करोति, मार्गणानां गत्यादिचतुर्दशमार्गणानामपि पञ्चतां विनाशमपि पक्षे मार्गणानां बाणानां पञ्चतामपि पञ्चसंख्यावत्त्वमपि सहते इति हेतो: दृष्टान्ततामुपमाम् अनुभवितुं न ईष्टे न समर्थोऽस्ति । वसन्तस्तु वसन्तर्तुस्तु सकलसुमनोगरिष्ठोऽपि सकलसुमनोभिर्निखिल पुष्पैर्गरिष्ठो गरीयानपि पक्षे सकलसुमनः सु निखिलदेवेषु गरिष्ठोऽपि जात्या भ्रष्टो जातिभ्रष्ट नीच जातियुक्तः पक्षे 'चमेली' इति प्रसिद्धपुष्पर हितः 'न स्याज्जातिर्वसन्ते' इति कविसमासः इति स्मरणाहऽपि १५ स्मतुं योग्योऽपि न भवति । इतोत्थं कटकाञ्चिततया कर्कराशियुक्ततया तुलां तुलाराशि न भजति इति एतत् न चित्रं नाश्चर्य पक्षे कटकाञ्चिततया करवलयसुशोभिततया तुलामुपमां न भजति । श्लेषो व्यतिरेकश्च । $ ११७ ) तेऽप्यष्टाविति - ते पूर्वोक्ता अष्टावपि भ्रातरो विजयो वैजयन्तो जयन्तोऽपराजितः सुबाहुर्महाबाहुः पीठो महापीठश्चेति यावत् अनल्पधीर्महामतिः घनदेवोऽपि पुण्यानुभावतः पुण्यप्रभावात् तत्सदृशा अहमिन्द्रसदृशा एव देवा जाताः समुत्पन्नाः ॥ ६५ ॥ ई११८ ) स किलेति स किल पूर्वोक्तोऽहमिन्द्रः त्रयस्त्रिशत्पारावार२० परिमिता त्रयस्त्रित्सागरप्रमाणा स्थितिर्यस्य तथाभूतः हस्तमात्रोच्छ्रितोऽरत्निमात्रोन्नतो देहो यस्य तादृशः, करता है ) । $ ११६) सुमनोधर्मतयेति - कामदेव सुमनोधर्मता - फूलों के धनुष से सहित होने ( पक्ष में देवोंके धर्मसे युक्त होने) के कारण यद्यपि अहमिन्द्र के समान है तथापि वह सुदृशां - सम्यग्दृष्टि जीवों को भी बाधा पहुँचाता है इसके विपरीत अहमिन्द्र सम्यग्दृष्टि जीवों को कभी बाधा नहीं पहुँचाता तथाका मदेव मार्गणाओंकी पंचता - मृत्युको सहन कर लेता है. इसके २५ विपरीत अहमिन्द्र मार्गणाओंकी पंचताको सहन नहीं करता इसलिए दृष्टान्तपनेको प्राप्त करनेके योग्य नहीं है ( पक्ष में कामदेव सुदृशां - स्त्रियोंको भी बाधा करता है तथा अपने मार्गण - बाणोंकी पंच संख्याको सहन कर लेता है ) । वसन्त ऋतु सकलसुमनोगरिष्ठसमस्त फूलोंसे श्रेष्ठ होनेपर भी जातिभ्रष्ट - जातिसे भ्रष्ट है-नीच जातिका है जबकि अहमिन्द्र सकलसुमनोगरिष्ठ- - समस्त देवों में श्रेष्ठ होकर भी जातिभ्रष्ट नहीं है इसलिए वह तो ३० स्मरण करनेके भी योग्य नहीं है ( पक्ष में वसन्तऋतु जाती - चमेलीसे रहित है) यथार्थ में वह अहमिन्द्र कटकांचित - कर्कराशिसे युक्त होनेके कारण तुलां -तुला राशिको प्राप्त नहीं है यह कुछ भी आश्चर्य की बात नहीं है ( पक्षमें कटक - हाथके वलयसे सुशोभित होनेके कारण वह अहमिन्द्र तुला — उपमाको प्राप्त नहीं होता यह आश्चर्य की बात नहीं है ) । $ ११७ ) तेऽप्यष्टाविति - वे विजय वैजयन्त जयन्त अपराजित सुबाहु महाबाहु पीठ और महापीठ ३५ नामके आठों भाई तथा महाबुद्धिमान् धनदेव भी पुण्यके प्रभावसे उस अहमिन्द्र के समान ही देव हुए ||६५ || $११८) स किलेति - वह अहमिन्द्र तेतीस सागरकी आयुवाला था, तीन हाथ ऊँचे शरीर से सहित था, नवरत्नोंकी प्रभासे मनोहर अपने क्षेत्रमें ही विहार करता था, Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001712
Book TitlePurudev Champoo Prabandh
Original Sutra AuthorArhaddas
AuthorPannalal Jain
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year1972
Total Pages476
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Story, & Literature
File Size12 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy