Parshvabhyuday

SR No.: 001704
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: M G Kothari
Publisher: Gulabchand Hirachand Doshi
Total Pages: 844
Language: Sanskrit, English
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Mythology
File Size: 16 MB

Page 731

(६००)
गोत्रस्य कुलस्य अङ्कः लक्ष्म नामधेय गोत्राङ्कः । मम गोत्राङ्कः इव गोत्राङ्कः यस्य सः मद्ोत्राङ्कः । तम् । - 'गोत्रः क्षोणीधरे गोत्रं कुले क्षेत्रे च नानि च । सम्भावनीयबोधेऽपि वित्त वर्मनि कानने' इति 'अङ्को रेखायां चिह्नलक्ष्मणोः । नाटकादिपरिच्छेदोत्सङ्गयोरपि रूपके । चित्रयुद्धेऽन्तिके मन्तौ स्थानभूषणयोरपि ' इति च विश्वलोचने । त्वां उद्दिश्य - with reference to you. उद्गातुकामा - desirous of singing loudly. उच्चैः तारस्वरं गातुं कामः अभिलाषः यस्थाः सा । मूर्च्छनाa melody, a melodious song consisting in a duly regulated rise and fall of sounds. It is defined as - क्रमात् स्वराणां सप्तानामारोहश्वावरोहण । सा मूर्छत्युच्यते ग्रामस्था एताः सप्त सप्त च ॥. प्रचलदलकं - in a way in which hair toss to-and-fro. प्रकर्षेण चलन्तः विलोलाः अलकाः कुन्तलाः यस्मिन्कर्मणि यथा स्युः तथा । भावयन्ती - muttering; singing inerticulately. कुसुममृदुभिः - (with fingers ) delicate like flowers. मृदुत्वं - ( delicacy) being the common property, this compound is formed under the rule 'सामान्येनोपमानम्' । कुसुमानीव मृदूनि कुसुममृदूनि । तैः । स्वाङ्गुल्यौः - with the ends of her fingures. स्वाः स्वीयाः अगुख्यः स्वागुल्यः । तासामग्राणि स्वाङ्गुल्यग्राणि । तैः । नयनसलिलै: - with tears dropping down from her eyes. नयनयोः नेत्रयोः सलिलानि अश्रुबिन्दवः नयनसलिलानि । तैः । आर्द्राः - moistened. तन्त्रीः - the strings of a lute. 'तन्त्री स्यादलकीगुणे' इति विश्वलोचने । कथञ्चित् - anyhow. सारयित्वा - stroking ; wiping off. वल्लकी - a lnte. आस्पृशन्ती - touching a little. ध्यायं ध्यायं - meditating repeatedly. The termination खमुञ् (अम् ) is afixed to the root ध्ये to imply repetition under the rule 'पूर्वाग्रेप्रथमाभीक्ष्ण्ये खमुञ्' । शून्यचिन्तानुकण्ठी - whose sound is overwhelmed with or accompained by vain anxiety. शून्या असारा चासौ चिन्ता मनस्तापश्च शून्यचिन्ता । तया अनुगतः कण्ठः कण्ठोत्पन्नः स्वरः यस्याः सा । ' स्वरेऽपि कण्ठस्तु गले पार्श्वे शल्यद्रुशब्दयोः' इति विश्वलोचने । देवभावानुभावात् - owing to the intrinsic power attained through godhood. देवस्य भावः देवभावः । देवत्वमित्यर्थः । तस्य अनुभाव माहात्म्यं देवभावानुभावः । तस्मात् । 'अनुभावः प्रभावे स्यान्निश्चये भावसूचके इति विश्वलोचने । जन्मान्यत्वे अपि अधिगतिं इतान् - become known even in