Parshvabhyuday

SR No.: 001704
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: M G Kothari
Publisher: Gulabchand Hirachand Doshi
Total Pages: 844
Language: Sanskrit, English
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Mythology
File Size: 16 MB

Page 322

द्वितीयः सर्गः ]
१९७
3
6
ताः । यद्वा ते गङ्गासिन्धू इति समाख्ये नामनी यासां ताः । तीर्थालोके तीर्थदर्शनार्थे नदीपातदर्शनार्थे । पुण्यक्षेत्रदर्शनार्थं । तन्नदीप्रपातदर्शनार्थं तन्नदीमहापात्रदर्शनार्थे `वेत्यप्यर्थोऽत्र ग्राह्यः । ‘तीर्थे शास्त्रावतारयोः । पुण्यक्षेत्रमहापात्रोपायोपाध्यायदर्शने। ऋषिजुष्टे जले यज्ञे जातौ च वनितार्तवे' इति विश्वलोचने । ' हेतौ सर्वाः प्रायः ' इति हेतावीप् । त्वं भवान् उपसर गच्छतु इति यत् यस्मात्कारणात् । ' हेतुवद्यर्थयोस्तु यत्' इति विश्वलोचने । मया कमठचरशम्बरासुरेण उक्तं कथितं ' पुण्यक्षेत्रं तदपि भजनीयं ( पा. २।४८ ) इत्यत्र । तस्मात् तस्मात् कारणात् । अनुकनखलं कनखलसमीप - प्रदेशे । ' समीपे ' इति समीपार्थे वर्तमानस्यानोस्सुबन्तेन सह हसः । शैलराजाव शैलराज हिमालयावतीर्णी । शैलः राजेव शैलराजः । ' व्याघ्रादिभिरुप मेयोऽतद्योगे ' इति सामान्यायोगे राजशब्देनोपमेयेन सह षसः व्याघ्रादेराकृतिगणत्वात् । यद्वा शैलानां राजा शैलराजः । शैलश्रेष्ठः इत्यर्थः । तस्मादवतीर्णाऽधः पतन्ती । ताम् । , राजाहः सखेष्टः इति टः सान्तः हिमवदित्यभिख्यया कुलाचाराचलेभ्यः उन्नततरत्वाच्च हिमवत्कुलाचलतुल्यत्वात् हिमालयस्य शैलराजाभिधानं युक्तरूपम् । शैलराजः इव शैलराजः । ' देवपथादिभ्यः' इतीवार्थस्य कस्योस् । हिमालयस्य हिमवत्कुलाचलान्नप्रग्भूतत्वादन्येभ्यो धराधरेभ्यः उन्नतत्वाच्च शैलराजाभिधानमुपचरितमित्यवसेयम् । तां प्रसिद्धां मानससरः सम्भवां जाह्नवीं गङ्गां गच्छेः यायाः । अत्र लोके गङ्गादीनां यत्स्वर्धुनीरूढिभाक्त्वमुक्तं तत् ' पूर्वापरौ तोयनिधी वगाह्य स्थितामिवदभिधानकुलाचलात्समुद्भूतानामेव न पूर्वापरतोयनिध्यनवगाहिनो हिमालयासमुद्भूतानाम् । कालिदासेनाऽपि 'अस्त्युत्तरस्यां दिशि देवतात्मा हिमालयो नाम नगाधिराजः । पूर्वापरौ तोयनिधी वगाह्य स्थितः पृथिव्या इव मानदण्डः इति कुमारसम्भवाद्यश्लोके हिमालयस्य पूर्वापरतोयनिध्यवगाद्दित्वमुक्तम् । विद्यमानस्तु हिमालयो न पूर्वापरतोयनिध्यवगाही । अतस्तत्समुद्भूतानामपि गङ्गा सिन्ध्वादितरङ्गिणीनां कथं स्वर्धुनीरूढिभाक्त्वं सम्भवति ? अतोऽत्र श्लेकेि यदुक्तं कविना तदस्मन्मतेन नासमञ्जसम् ।
1
"
"
८
Those rivers that have their origins from the principal mountains have become known by the name heavenly rivers, These rivers bear their names owing to their being their representatives. As I asked you to visit the holy places, you should visit the Ganges, falling down from the mountain Himalaya, resembling the Lords of mountains ( i. e. कुलाचलs ), near Kanakhala.