Page Text
________________
कर्मशिल्पादिषु बद्धं दलम् ]
किट्टिकरणाद्धाधिकारः
[ २३१
'कम्म० ' इत्यादि, कर्मादयः कृतइन्द्राः सप्तम्या निर्दिष्टाः, तत्र कर्मसु - अङ्गारप्रभृतिलक्षणेषु बद्ध क्षपकस्य सत्कर्मणि विभाषया विद्यते । अयं भावः - ये य आरम्भा अनिविराधनारूपाः, ते तेऽङ्गारकर्मोच्यन्ते । तद्यथा - काष्ठदाहेनाङ्गारनिष्पादनं भ्रष्ट्रकरणाद्यनेकविधमङ्गारकर्म । उक्त च योगशास्त्रे - "अङ्गारभ्राष्ट्रकरणं कुम्भायः स्वर्णकारिता ठठारत्वेष्टकाविति यङ्गारजीविका ।" इति । एवं शेषाणां कर्मणां व्याख्यानं ग्रन्थान्तरादवसेयम् । एवंप्रकारेष्वङ्गारादिषु कर्म बद्ध क्षपकस्य सत्कर्मणि विभाषया विद्यते, कर्माऽवस्थानकालाभ्यन्तर एतेषामवश्यं - भावनियमानुपलम्भात् । शिल्पेषु बद्धदलं क्षपकस्य सत्कर्मणि विभाषया विद्यते । तत्र शील्यत इति शिल्पम्, पम्पाशिल्पादयः (उणादि० ३००) इति साधुः, नृत्यादिकलेति यावत् । उक्तं चाऽभिधानचिन्तामणौ - " शिल्पं कला विज्ञानं च ।" इति । कर्माऽवस्थानकालाभ्यन्तरे शिल्पानि शिक्षितवतः क्षपकस्य सत्कर्मणि शिल्पेषु बद्धदलं विद्यते, कर्माऽवस्थानकालाभ्यन्तरेऽशिक्षितवतस्तु न विद्यते। उक्तं च कषायप्राभृतचूर्णी- “कम्म-सिप्पेसु भज्जाणि ।” इति ।
"
गुरुस्थितिरसयोः- उत्कृष्टस्थित्यामुत्कृष्टरसे च बद्धदलं क्षपकस्य सत्कर्मणि विभाषया विद्यते । अत्र मुग्वोदक आह- ननूत्कृष्टस्थितिमुत्कृष्टानुभागं च क्षपको न बघ्नाति, तर्हि विभापयाऽपि सत्कर्मण्युत्कृष्टस्थित्यामुत्कृष्टाऽनुभागे च बद्धदलं कथं संभवति ? इति अत्रोच्यते - उत्कृष्टस्थितित्रन्त्रकाले बद्धं कर्मदमुत्कृष्टस्थितौ बद्दलपुव्यते, एवमुत्कृष्टाऽनुभागबन्धकाले बद्धं कर्मदलमुत्कृष्टानु भागे बद्धदलमभिधीयते तव्च क्षपकस्य सत्कर्मणि भजनया विद्यते, येन क्षपकेण कर्मा-ऽवस्थानकालाभ्यन्तर उत्कृष्टस्थितिबन्धकाल उत्कृष्टाऽनुभागबन्धकाले च कर्मदलं बद्धम्, तस्य सत्कर्मण्युत्कृष्टस्थित्यामुत्कृष्टाऽनुभागे च बद्धदलं विद्यते, येन क्षपकेण कर्माऽवस्थानकालाभ्यन्तरे सर्वत्रैवाऽनुत्कृष्टस्थितिरनुत्कृष्टाऽनुभागश्चाऽवध्यत । तस्य सत्कर्मण्युत्कृष्टस्थित्यामुत्कृष्टानुभागे च बद्धदलं न विद्यते, संभवविरहात् । यदुक्तं कषायप्राभृतचूर्णी- “उक्कस्स डिदि - बद्धाणि उक्कस्सअणुभागबडाणि च भजिदव्वाणि ।” इति । इहोत्कृष्टस्थित्यनुभागौ मोहनीयस्यैव गृह्येते तस्यैव प्रस्तुतत्वात् । यद्यपि सप्तानामपि कर्मणामुत्कृष्टस्थितिग्रहणे न कचिद् दोषः, तथाप्युत्कृष्टानुभागः शुभानां ग्रहीतुं न शक्यते, शुभानां गोत्र - वेदनीय-नामरूपाणां कर्मणामुत्कृष्टानुभागस्य क्षपकसूक्ष्मसम्परायचरमसमये बन्धसद्भावेन किट्टिकरणाद्धायां तदसम्भवात् ।।११२॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |