Page Text
________________
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
खवगसेढो ]
( अनुसन्धानं षडधिकशततमपृष्ठषष्ठपङ्क्तौ )
[ १०६
ननु प्रथम द्विगुणहानिप्रथम सर्वकप्रथमवर्गगाप्रदेश प्राप्त्यर्थं किञ्चिल्यून सार्धद्विगुणहान्या कुतो विभज्यन्ते सत्तागत सर्व प्रदेशाः ? इति चेत्, उच्यते इहादौ तावत् प्रथमद्विगुणहानिप्रथमस्पर्धक प्रथमवर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदेश का द्विगुणहा निवर्गणामाज्यो वर्गणाः स्थाप्याः, असत्कल्पनया षट्पञ्चाशदधिकद्विशतप्रदेशकाः(२५६) पोडश (१६) वर्गणाः । सत्तामाश्रित्य सर्ववणास्तुल्यप्रदेशका न भवन्ति, परन्तु प्रथमवर्गणापेक्षया द्वितीयवर्गणायामेकचयेन हीनाः प्रदेशा भवन्ति, तृतीयस्यां द्वाभ्यां चयाभ्यां हीनाः, चतुर्थ्यां त्रिभिश्चयैर्हीना भवन्ति, एवंक्रमेण प्रथमद्विगुणानेश्चरमसर्धक चरमवर्गणायां प्रथमस्पर्धकप्रथमवर्गणापेक्षयैको न द्विगुणहानिवर्गणाराशिमात्रै चयैर्हीनाः प्रदेशा भवन्ति । ताँश्चयान् सङ्कलय्य तेपां प्रथमवर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदेशका वर्गणा निष्पादयितव्याः, निष्पाद्य च तासु प्राक्त्याच्याभ्यो द्विगुणहानिवर्गणात्रमा गाभ्यो वर्गणाभ्यो विशोधितासु शेपाः प्रथमवर्गणाप्रदेशतुल्य प्रदेशका वर्गणाः प्रथमद्विगुणहानिसर्वप्रदेशनिष्पन्नाः । इह चयानां सङ्कलनं वर्गणादिनिष्पादनादिकं चैवम्-"सैकपदध्नपदार्धमथै काद्यङ्कयुतिः किल सङ्कलिताख्या " इत्यनेन करणसूत्रेण सर्वचयाः सङ्कलयितव्याः पदं चेह द्विगुणहानिगाराशिः, असत्कल्पनचा १६ । अनेन करणसूत्रेणाऽसत्कल्पनामाश्रित्य सङ्कलिताश्चयाः (१५+१) ×१५=१२० । प्रथमद्विगुरणहानिसङ्कलितचयैः प्रथम द्विगुणहान्येकचयप्रदेशा गुण्यन्ते, तदा प्रथमद्विगुणहानि सर्वचयप्रदेशाः प्राप्यन्ते, असत्कल्पनया १२०x८=९६०, ते च प्रथम द्विगुणहानिप्रथम स्पर्धकप्रथमवर्गणाप्रदेशैर्विभज्यन्ते, तदैकवर्गणोनद्विगुणहानेचतुर्भा प्रमाणाः प्रथम द्विगुणहानिप्रथमस्पर्धकप्रथमवर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदेशका वर्गणा लभ्यन्ते, असत्कल्पनया ईV=VY,V = *=३ | ताश्च द्विगुणहानिवर्गणाप्रमाणाभ्यो वर्गणाभ्यो विशोधयितव्याः, विशोधने कृते प्रथमत्रर्गणाचतुर्भागाधिकद्विगुणहानित्रिचतुर्भागप्रमाणाः प्रथमद्विगुणहानिप्रथमस्पर्धकप्रथमवर्गणाप्रदेशतुल्य प्रदेशका वर्गणाः, ताश्चाऽसत्कल्पनया १६-३३ = १२४, | प्रतिवर्गणं प्रदेशास्तु २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, २५६, ६४ । इत्थं यथोत्तरमेकैकचयहीन प्रदेशकत्वेनाऽवतिष्ठमानाः प्रथमद्विगुणहानि सर्ववर्गणाः स्वप्रथमवर्गणाप्रदेश तुल्यप्रदेशकाः क्रियन्ते, तदा स्त्रप्रथमवर्गणा प्रदेशतुल्यप्रदेशका वर्गणाः स्वप्रथमवर्गणाचतुर्भागाधिकद्विगुणहानित्रिचतुर्भागप्रमाणा भवन्ति, असत्कल्पनया १२ । एवं शेषद्विगुणहानीनामपि वर्गणाः स्वस्त्रप्रथम स्पर्धक प्रथमवर्गणाप्रदेशतुल्य प्रदेशकाः क्रियन्ते, तदा स्वस्व प्रथम वर्गणाप्रदेशतुल्य प्रदेशका वर्गणाः स्वस्वप्रयमवर्गणाचतुर्भागाधिकद्विगुणहानित्रिचतुर्भागप्रमाणा लभ्यन्ते, असत्कल्पनया १२ । यदि पुनस्ताः प्रथमद्विगुणहानिप्रथम स्पर्धकप्रथम वर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदेशकाः क्रियन्ते तदा पूर्वपूर्वद्वगुणहानिर्वाणाasa अर्धा भवन्ति, असत्कल्पनया ६३ २१ १३, उत्तरोत्तरद्विगुणहानिप्रथम वर्गणाप्रदेशानां द्विगुणहीनत्वात् । अथ प्रथमद्विगुणहानित्रर्जशेषद्विगुणहानीनां प्रथमद्विगुणहानिप्रथमस्पर्धक प्रथम वर्गणाप्रदेश तुल्यप्रदेशका वर्गणाः सङ्कलयितव्याः, सङ्कलिताश्च ताश्वरमद्विगुणानि प्रदेश निष्पन्न प्रथमद्विगुणहानिप्रथमस्पर्धक प्रथम वर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदे शकवर्गणा हीनप्रथमद्विगुणहानिसत्कस्व प्रथम वर्गुणाप्रदेश तुल्यप्रदे शकस वर्गणाप्रमाणा भवन्ति, असत्कल्पना+ ३१४+१३३=१०३३,(१२४-१३३ ) = १०३३ । ताश्च स्वप्रथमवर्गणा चतुर्भागाधिकद्विगुणहा नित्रिचतुर्भा प्रमाणासु प्रथमद्विगुणहानिवर्गणासु प्रक्षिप्यन्ते, तदा प्रथम द्विगुणहानिप्रथम स्पर्धक प्रथम वर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदेशका वर्गणा: किञ्चिन्न्यूनसार्धद्वि गुणहानिप्रमाणा लभ्यन्ते, असत्कल्पनया १२४+१०३३=५३ = २२३ । एतावत्प्रथमवर्गणामात्राः प्रदेशाः सत्तायां भवन्ति । यत एतावत्प्रथमवर्गणामात्राः प्रदेशाः सत्तायां भवन्ति, तत एतावतीभिर्वणाभिर्विभक्तेषु प्रदेशेषु प्रथमद्विगुणहानिप्रथमस्पर्धक प्रथमवर्गणाप्रदेशा लभ्यन्ते । तथा यत एव द्विगुणहानीनां सर्वप्रदेशाः स्वस्वप्रथम स्पर्धकप्रथम वर्गणाचतुर्भागाधिकद्विगुणहानित्रिचतुर्भागप्रमाणस्वस्थप्रथम स्पर्धक वर्गणाप्रदेशतुल्यप्रदे शकवर्गणामात्रा भवन्ति, ततस्ताभिः ( द्विगुणहानि: + ) तत्तद्विगुणानिसकलप्रदेशेषु विभक्तेषु तत्तद्विगुणहानिप्रथमस्पर्धकप्रथमवर्गणाप्रदेशा लभ्यन्ते । तेन नत्रोतराविकशततमपृष्ठे कोनविंशतितमपौ "द्विगुणहानि त्रिचतुर्भागी कृत्यै० इत्यादिकरणमुक्तम् ।
| SR No. | 001698 |
| Book Title | Khavag Sedhi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 786 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 24 MB |