Page Text
________________
२४. आर्त रौद्रम् 1236 ) हिंसानन्दोद्भवं रौद्रं वक्तुं कस्यास्ति कौशलम् ।
जगजंन्तुसमुद्भूतविकल्पशतसंभवम् ॥१२ 1237 ) हिंसोपकरणादानं क्रूरसत्त्वेष्वनुग्रहम् ।
निस्त्रिंशतादिलिङ्गानि रौद्रे बाह्यानि देहिनाम् ॥१३
परस्यापकारम् अभिलषति वाञ्छति । अन्यं व्यसनविशिखभिन्नम् आपबाणभेदितं वीक्ष्य यत्तोषं संतोषमेति प्राप्नोति । इह यदन्यगुणगरिष्ठं द्वेष्टि द्वेषं करोति। अन्यभूतिम् अन्यलक्ष्मी दृष्ट्वा हृदि सशल्यो भवति । इति सूत्रार्थः ।।११।। अथ हिंसानन्दाख्यं ध्यानमाह।
___1236 ) हिंसानन्वोद्भवम्-हिंसानन्दोद्भवं रौद्रं वक्तुं कस्यास्ति कौशलं चातुर्यम् । कीदृशम् । जगज्जन्तुसमुद्भूतविकल्पशतसंभवं जगज्जीवोत्पन्नसंकल्पशतसंभवं जातम् । इति सूत्रार्थः ॥१२॥ अथ रौद्रस्य लिङ्गान्याह ।
___1237 ) हिंसोपकरणादानम्-निस्त्रिंशतादि लिङ्गानि निर्दयत्वादि लिङ्गानि बाह्यानि भवन्ति । क्रूरसत्त्वेषु रौद्रसत्त्वेषु प्रसादं हिंसोपकरणादानं वधोपकरणग्रहणम् । इति सूत्रार्थः ।।१३।। इति श्रीशुभचन्द्राचार्यविरचिते...कारापितं रौद्रध्यानप्रकरणं समाप्तम् ॥ प्रगुणगुणगरिष्ठः पार्श्वधर्मप्रकृष्टः परमसुमतिशिष्टः टोडरः श्रीबलिष्ठः । सततसुकृतवासः कीर्तिविद्योतिताशः स जयति ऋषिदासः आर्तध्यानप्रणाशः ।।१।। इत्याशीर्वादः । अथ मृषारौद्रमाह ।
देखकर जो सन्तोष होता है, गुणोंसे महान व्यक्तिको देखकर जो उससे द्वेष उत्पन्न होता है, तथा दूसरेके वैभवको देखकर जो हृदयमें चिन्ता या ईर्ष्या होती है; यह सब उस रौद्रध्यानकी पहिचान है ॥११॥
हिंसामें आनन्द माननेसे उत्पन्न होनेवाले उस रौद्रध्यानके वर्णनकी कुशलता किसके है ? अर्थात् उक्त रौद्रध्यानका निरूपण करनेके लिए कोई भी समर्थ नहीं है। कारण यह है कि संसारी प्राणियोंके सैकड़ों विकल्पोंसे वह रौद्रध्यान उत्पन्न हुआ करता है ।।१२।।
हिंसाके उपकरणभूत विष-शस्त्रादिका ग्रहण करना, दुष्ट जीवोंके विषयमें उपकारका भाव रखना तथा निर्दयतापूर्ण व्यवहार आदि; ये प्राणियोंके उस रौद्रध्यानके बाह्य चिह्न हैं ॥१३।। इस प्रकार आचार्य श्री शुभचन्द्रविरचित ज्ञानार्णव योगप्रदीपाधिकारमें हिंसानन्द प्रथम रौद्रध्यान समाप्त हुआ।
१. M जन्तुम् । २. N ग्रहः, L°निग्रहं । ३. M L S T F K R देहिनः । ४. PMN इति"विरचिते (L) हिंसानन्दप्रथमः, TX Y इति"विरचिते महाकाव्ये हिंसानन्दप्रकरणं ॥२६॥ F हिसानन्दप्रथमभेदं, K रौद्रध्यानप्रकरणं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |