Page Text
________________
४०४
ज्ञानार्णवः
[ २२.२४
रुग्वैरप्रतिबन्धविभ्रमभयभ्रष्टं जगजायते
स्याद्योगीन्द्रसमत्वसाध्यमथवा किं किं न सद्यो भुवि ॥२४ 1171 ) चन्द्रः सान्द्रविकिरति सुधामंशुभिर्जीवलोके
भास्वानुग्रैः किरणपटलैरुच्छिनत्यन्धकारम् । धात्री धत्ते भुवनमखिलं विश्वमेतच्च वायु
येद्वत्साम्याच्छमयति तथा जन्तुजातं यतीन्द्रः ॥२५ 1172 ) सारङ्गी सिंहशावं स्पृशति सुतधिया नन्दिनी व्याघ्रपोतं
मार्जारी हंसवालं प्रणयपरवशा केकिकान्ता भुजङ्गम् ।
विशेषाः, किंनरास्तभेदा एव, नरा मनुष्याः, तेषां समाहारः। ते क्षुभ्यन्ति क्षोभं यान्ति । योगिसमतासाध्यत्वमेव सर्वेषामाह। नाकेश्वरा देवेन्द्राः। तुष्यन्ति हर्षिता भवन्ति । तथा द्विपदैत्यसिंहशरभव्यालादयः हस्तिदैत्यसिंह-अष्टापदसदियः क्रूरतां क्रूरभावं मुञ्चन्ति । जगत् रुग्वैरप्रतिबन्धविभ्रमभयभ्रष्टम् । रोगवैरौ प्रसिद्धौ, प्रतिबन्धः स्नेहः, तेषां विभ्रमो भ्रमः, तस्य भयं भीतिः, तेन भ्रष्टं रहितं जायते । इति सूत्रार्थः ॥२४।। अथ योगिभिर्जीवानां साम्यसाध्यत्वमाह ।
1171 ) चन्द्रः सान्द्रः-यथा चन्द्रः सुधाम् अंशुभिः किरणैर्जीवलोके विकिरति । कीदृशैः । सान्द्रैः सघनैः । भास्वान् सूर्यः अन्धकारम् उच्छिनत्ति । कैः । उग्रैरुत्कटै:, किरणपटलैः धामसमूहै:, अखिलं समस्तं, भुवनं जगत् , धात्री पृथ्वी धत्ते । च पुनः । एतद् विश्वं सर्वं वायुर्धत्ते । यद्वत् यथा । तथा यतीन्द्रो योगी जन्तुजातं प्राणिसमूहं साम्यात् समतया शमयति उपशमयति । इति सूत्रार्थः ।।२५।। अथ योगिसमीपस्थजीवानां वैराभावमाह।
1172 ) सारङ्गी-अन्ये जन्तवो वैराणि वैरभावान् त्यजन्ति । कीदृशानि । आजन्मजातानि आदि दुष्टताको छोड़ देते हैं; तथा लोक रोग, विघ्न-बाधा, विभ्रम ( भ्रान्ति ) और भयसे रहित हो जाता है । अथवा ठीक ही है-लोकमें योगीन्द्रोंके समताभावसे शीघ्र ही क्या-क्या नहीं सिद्ध किया जाता है ? उसके प्रभावसे सब प्रकारका अभीष्ट, सिद्ध होता है ॥२४॥
जिस प्रकार चन्द्रमा स्वभावसे अपनी सघन किरणोंके द्वारा जीवलोकमें अमृतकी वर्षा करता है, जिस प्रकार सूर्य स्वभावसे अपने तीक्ष्ण किरण समूहोंके द्वारा अन्धकारको नष्ट करता है, जिस प्रकार पृथिवी स्वभावसे समस्त लोकको धारण करती है, तथा जिस प्रकार वायु ( वातवलय ) स्वभावसे इस विश्वको धारण करती है, उसी प्रकार मुनीन्द्र स्वभावसे प्राणिसमूहको शान्त किया करते हैं ।।२५।।
जिस योगीने मोहसे रहित होकर पापको शान्त कर दिया है और असाधारण साम्य
१. M शमत्व ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |