Page Text
________________
- ४३ ] २. द्वादश भावनाः
३५ 89) मनोज्ञविषयः सार्ध संयोगाः स्वप्नसंनिभाः । ___क्षणादेव क्षयं यान्ति वञ्चनोद्धतेबुद्धयः ॥४० 10 ) घनमालानुकारीणि कुलानि च बलानि च ।
राज्यालंकारवित्तानि कीर्तितानि महर्षिभिः ॥४१ 91) फेनपुज्जे ऽथवा रम्भास्तम्भे सारः प्रतीयते ।
न शरीरे मनुष्याणां दुर्बुद्धे विद्धि वस्तुतः ॥४२ 92 ) यातायातानि कुर्वन्ति ग्रहचन्द्राकतारकाः ।
ऋतवश्व शरीराणि न हि स्वप्ने ऽपि देहिनाम् ॥४३ 89) मनोजविषयः-संयोगाः इष्टविषयाः क्षणादेव क्षयं यान्ति । स्वप्नसंनिभाः सदशाः, मनोज्ञविषयैः सार्धम् । कथंभूताः संयोगाः। वञ्चनोद्धतबुद्धयः इति सूत्रार्थः ॥४०॥ अथ सर्वेषां चञ्चलत्वमाह।
__90 ) घनमालानुकारीणि-धनमालानुकारोणि चञ्चलत्वात् मेघमालासदशानि । च पुनः । बलानि कटकानि । राज्यालंकारवित्तानि कीर्तितानि । घनमालानुकारीणि इति दृष्टान्तः सर्वत्र योज्यः इति सूत्रार्थः॥४१।। अथ शरीरस्यासारतामाह।
91) फेनपुञ्जऽथवा-हे दुर्बुद्धे, त्वं विद्धि जानीहि । मनुष्याणां शरीरे वस्तुतः परमार्थतः सारो न प्रतीयते अथवेति दृष्टान्ते । फेनपुञ्ज स्तम्भे आरम्भाः उपलक्षणात् गृहारम्भा न सन्तीति भावः ॥४२॥ अथ सर्वेषां पदार्थानामनित्यत्वमाह ।
92 ) यातायातानि-स्वप्ने ऽपि ग्रहचन्द्रार्कतारका यातायातानि गमनागमनानि कुर्वन्ति । च पुनः । ऋतवो वसन्ताद्या गमनागमनानि कुर्वन्ति । एवं सर्वत्र योज्यम् । देहिनां प्राणिनां स्वप्ने ऽपि शरीराणि यातायातानि न कुर्वन्ति । अपि तु कुर्वन्तीत्यर्थः ॥४३॥ अथ पुद्गलानां वैचित्र्यमाह।
प्राणियोंके मनोहर विषयोंके साथ जो संयोग होते हैं वे स्वप्नमें देखे गये राज्य आदिके समान ठगनेमें दक्ष होते हुए क्षणभरमें ही नाशको प्राप्त होनेवाले हैं ॥४०॥
कुल, बल, राज्य, आभूषण और धन इन सबकी स्थिति महामुनियोंके द्वारा मेघपंक्तिके समान -देखते ही देखते नष्ट हो जानेवाली-निर्दिष्ट की गयी है ।।४।।
हे दुर्मते (मूर्ख)! कदाचित् फेनके समूहमें अथवा केलाके स्तम्भमें भले ही कुछ सार प्रतीत हो सके, परन्तु मनुष्योंके शरीर में कुछ भी सार नहीं है; ऐसा तू निश्चित समझ ॥४२॥
__ शनि आदि ग्रह, चन्द्र, सूर्य, तारे और वसन्त आदि ऋतुएँ जाती हैं और फिरसे आती भी है; परन्तु प्राणियोंके शरीर जा करके फिरसे स्वप्नमें भी वापिस नहीं आते हैं ॥४३॥ १. M N वञ्चनोद्भूत । २. N मनीषिभिः । ३. S T F V B C TY R शरीरे न। ४. BJ ग्रहतारार्कचन्द्रमाः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001696 |
| Book Title | Gyanarnav |
| Original Sutra Author | Shubhachandra Acharya |
| Author | Balchandra Shastri |
| Publisher | Jain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 828 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Principle, Dhyan, & Yoga |
| File Size | 18 MB |