________________
पञ्चवस्तुके प्रतिदिनक्रियाद्वारम् ]
[१९७
પ્રક્ષાલન કરે, માત્રકને પણ ધુવે. આ (મલવિસર્જન) વિધિ છે. આથી જ મૂલ ગાથામાં કહે છે કે-જ્યાં બેઠો હોય ત્યાંથી નજીકમાં ખસીને ત્રણ ચાગળા પાણીથી અપાનનું પ્રક્ષાલન કરે. [૪૨૯] अपवादमाह
पढमासइ अमणुन्नेअराण गिहिआण वावि आलोए ।
पत्तेअमत्त कुरुकुअ, दवं च परं गिहत्थेसु ॥ ४३० ॥ वृत्तिः- उपन्यासक्रमप्रामाण्यात् 'प्रथमे' स्थण्डिले-उक्तस्वरूपे 'असति' अविद्यमाने 'अमनोज्ञेतरयोरिति' अमनोज्ञासंविग्नयोरिति, 'गृहिणां वाऽप्यालोकवति' गन्तव्यमिति शेषः, तत्र चायं यतनाविधि:-'प्रत्येकमात्रकाणी 'त्ति प्रत्येकं मात्रकग्रहणं 'कुरुकुचे'त्ति कुरुकुचाकरणं 'द्रवं च प्रचुर'- मिति पानकं प्रभूतं गृह्यते 'गृहस्थेष्विति 'सूचनात्सूत्र'मिति न्यायाद् गृहस्थालोकवति स्थण्डिल इति गाथार्थः ।। ४३० ।।
तेण परं पुरिसेणं, असोअवाईण वच्च आवायं ।
इत्थिनपुंसगलोए, परम्मुहो कुरुकुआ सा उ ॥ ४३१ ॥ __ वृत्ति:- 'तेन पर'मिति तत ऊर्ध्व तदभाव इत्यर्थः, 'पुरुषाणामशौचवादिनां व्रजेदापातवत्' स्थण्डिलमिति, तदनु 'स्त्रीनपुंसकालोकवत्', तत्र चेयं यतना-'पराङ्मुख' उपविशेत्, तथा 'कुरुकुचा सैव' पूर्वोक्तेति गाथार्थः ॥ ४३१ ॥
तेण परं आवायं, परुसेयर सेत्थियाण तिरिआणं ।
तत्थऽविअ परिहरिज्जा, दुगुंछिए दित्तचित्ते अ॥ ४३२ ॥ वृत्तिः- 'ततः परम् आपात'मित्यापातवत् स्थण्डिलं 'पुरुषतरग्रहणात्' पुरुषापातवत् नपुंसकापातवत्तिर्यगापातवच्च, तदेवाह-'सस्त्रीकाणां तिरश्चा'मिति सस्त्रीकतिर्यगापातवदित्यर्थः, 'तत्रापिच परिहरेत् जुगुप्सितान् दृप्तिचित्तांश्च' तिरश्चः, एतदापातवत् स्थण्डिलमिति गाथार्थः ॥ ४३२ ।।
तत्तो इत्थिनपुंसा, तिविहा तत्थवि असोअवाईसु ।
तहिअंतु सद्दकरणं, आउलगमणं कुरुकुआ या ॥ ४३३ ॥ वृत्तिः-'ततः स्त्रीनपुंसकानि त्रिविधाः' प्राकृतादिभिर्भेदेन, अपवादचिन्तायां चिन्तनीयानीति शेषः, तथा चाह-तत्रापि, अशौचवादिष्वि'ति अशौचवाद्यापातवति स्थण्डिल इत्यर्थः, यतनामाह 'तत्रतुशब्दकरण पूर्वमेव आकुलगमनं' संरम्भगमनं कुरुकुचा च' पूर्ववदिति गाथार्थः ।। ४३३ ॥
मा छ
પ્રથમ પ્રકારની (અનાપાત-અસંલોક) ભૂમિ ન મળે તો, અર્થાત્ જેમાં મનોજ્ઞ સંવિગ્ન જ સાધુઓ આવતા હોય તેવી ભૂમિ ન મળે તો, અમનોજ્ઞ સંવિગ્નના આપાતવાળી ભૂમિમાં જાય,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org