SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 438
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कारिका ११३, ११४] अर्हत्कर्मभूभृत्भेतृत्व - सिद्धि ३२५ पशमिकस्य होयमानतया प्रकृष्यमाणस्य प्रसिद्धस्य केवलिनि परमापकर्षसिद्धेः । क्षायिकस्य तु हानेरेवानुपलब्धेः कुतस्तत्प्रकर्षो येन व्यभिचारः शङ्कयते' ? [ कर्मभूभृतां स्वरूपप्रतिपादनम् ] 3 $ २९५. के पुनः कर्मभूभृतः येषां विपक्षः परमप्रकर्षभाक् साध्यते ? इत्यारे कायामिदमाह - कर्माणि द्विविधान्यत्र द्रव्यभावविकल्पतः । द्रव्यकर्माणि जीवस्य पुद्गलात्मान्यनेकधा ॥ ११३॥ भावकर्माणि चैतन्यविवर्त्तात्मानि भान्ति नुः । क्रोधादीनि स्ववेद्यानि कथञ्चिचिदभेदतः ॥ ११४ ॥ की जाय । तात्पर्य यह कि जब उसकी हानि ही नहीं होती - एकबार हो जानेपर वह सदैव बना रहता है तब न उसकी हानिका प्रकर्ष है और न उसके साथ व्यभिचारकी शंका उत्पन्न हो सकती हैं। अतः उक्त हेतु पूर्णतः निर्दोष है और वह अपने अभिमत साध्यका साधक है । $ २९५. शंका - अच्छा, यह बतलाइये, कर्मपर्वत क्या हैं, जिनके विपक्षको आप परमप्रकर्षवाला सिद्ध करते हैं ? समाधान - इसका उत्तर आगे तीन कारिकाओंमें कहते हैं 'कर्म दो प्रकारके हैं - १ द्रव्यकर्म और २ भावकर्म । जीवके जो द्रव्यकर्म हैं वे पौद्गलिक हैं और उनके अनेक भेद हैं ।' ' तथा जो भावकर्म हैं वे आत्माके चैतन्यपरिणामात्मक हैं, क्योंकि आत्मा से कथंचित् अभिन्नरूपसे स्ववेद्य प्रतीत होते हैं और वे क्रोधादि - रूप हैं ।' 1. सर्वासु प्रतिषु 'परमप्रकर्ष' पाठः । स चायुक्तः प्रतिभाति, केवलिनि क्षायोपशमिकस्य ज्ञानस्य प्रकर्षासम्भवात्, तस्यापकर्षस्तु सम्भवत्येव । अत एव मूले 'परमापकर्ष' इति पाठो निक्षिप्तः प्रमेयकमलमार्तण्डे ( पृ० २४५ ) ऽपि तथैव दर्शनात् । सम्पादक । मु स प 'शक्यते' स 'शंक्येत' । 'gai' I 2. 3. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001613
Book TitleAptapariksha
Original Sutra AuthorVidyanandacharya
AuthorDarbarilal Kothiya
PublisherBharat Varshiya Anekant Vidwat Parishad
Publication Year1992
Total Pages476
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, & Epistemology
File Size9 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy