________________
विशुद्धिलब्धिका अल्पबहुत्व
एवम पबहुत्वपदानि व्याख्याय देशसंयमस्य जघन्योत्कृष्टलब्ध्यवसरं तदल्पबहुत्वं च प्रतिपादयितुमाहअवरवरदेसलद्धी से काले मिच्छसंजमुववण्णे |
अवरा अनंतगुणा उक्कस्सा देसलद्धी दु' ।। १८४ ॥
अवरवर देशलब्धिः स्वकाले मिथ्यसंयममुपपन्ने । अवरादनंतगुणा उत्कृष्टा देशलब्धिस्तु ॥ १८४ ॥
सं० टी० - यो जीवः देशसंयमघातिकर्मोदयवशाद्दे शसंयमात्प्रतिपतन् तत्कालचरमसमये मिथ्यात्वाभिमुखो वर्तते तस्य तत्कालचरमसमयवर्तिनो मनुष्यस्य सर्वजघन्या देशसंयमलब्धिर्भवति । यः पुनरनन्तगुणविशुद्धिवृद्ध्या देशसंयमपरमप्रकर्षं प्राप्य तदनन्तरसमये सकलसंयमं प्राप्स्यति तस्य मनुष्योत्कृष्ट देशसंयमधर्भवति । एवमुक्तजघन्यदेशसंयमाविभागप्रतिच्छेदेभ्यः उत्कृष्टदेशसंयमाविभागप्रतिच्छेदा अनन्तानन्तगुणाः । तद्गुणकारः अनन्तानन्तगुणित सर्व जीवराशिप्रमाणः १६ ख ।। १८४ ॥
देशसंयमकी जघन्य और उत्कृष्ट लब्धिके साथ उनके अल्पबहुत्वका स्पष्टीकरण
सं० चं० - जो जीव देशसंयमका घाती जो कर्म ताके उदयके वशतै देशसंयमतें पड़ता जो मिथ्यात्व के सन्मुख भया मनुष्य ताके तिस देशसंयमका अन्त समयविषै जघन्य देशसंयमलब्धि है । बहुरि अनन्तगुणी विशुद्धताकरि देशसंयमके उत्कृष्टपनाक पाइ अनन्तर समयविषै सकल संयमको प्राप्त होसी ऐसा मनुष्यकै उत्कृष्ट देशसंयमलब्धि हो है । बहुरि जघन्य देशसंयमके अविभाग प्रतिच्छेदनितें अनन्तानन्तगुणा जीवराशि प्रमाणमात्र गुणकार करि गुणित उत्कृष्ट देशसंयमके अविभागप्रतिच्छेद हैं ।। १८४ ॥
अथ जघन्यदेशसंयम विभागप्रतिच्छ ेदप्रमाणप्रदर्शनार्थमिदमाह - अवरे देसट्टाणे होंति अनंताणि फड़याणि तदो । छट्ठाणगदा सव्वे लोयाणमसंखछट्टाणा ॥ १८५ ।। अवरे देशस्थाने भवत्यनन्तानि स्पर्धकानि ततः । षट्स्थानगतानि सर्वाणि लोकानामसंख्यषट्स्थानानि ।। १८५ ॥
सं० टी० – सर्वजघन्ये प्रागुक्ते देशसंयमस्थाने अनन्तानन्तानि स्पर्धकान्यविभागप्रतिच्छेदाः सर्वोत्कृष्टदेशसंयमाविभागप्रतिच्छ देभ्योऽनन्तगुणहीनाः सन्ति । ते च जघन्यदेशसंयमाविभागप्रतिच्छ ेदाः अनन्तानन्तगुणितसर्वजीवराशिप्रमाणा इति सिद्धान्तप्रतिपादिता द्रष्टव्याः । तस्मात्सर्वजघन्य देशसंयमस्थानात्सर्वाणि सर्वोत्कृष्टपर्यन्तदेशसंयम लब्धिस्थानानि षट्स्थानपतितविशुद्धिवृद्धचा वर्धमानानि असंख्यात लोकगुणितानि भवन्ति एकवारषट्स्थानपतितानि देशसंयमलब्धिस्थानि यद्येतावन्ति १-१-१-१-१- तदा असंख्यात - २ २ २ २ २ aa aa a
१. उक्कस्सिया लद्धी कस्स ? संजदासंजदस्स सव्वविसुद्धस्स से काले संजमग्गाहयस्स । जहणिया लद्धी कस्स ? तप्पा ओग्गसंकिलिट्ठस्स से काले मिच्छत्तं गाहदित्ति । जहष्णिया संजमासंजमलद्धी थोवा । उक्कस्सिया संजमासं जमलद्धी अनंत गुणा । कसाय० चू०, जयध० पु० १३, पृ० १३९-१४१ ।
२. जहण्णयं लद्धिट्ठाणमणंताणि फद्दयाणि । तदो विदियलद्धिट्ठाणमणंतभागुत्तरं । एवं छट्ठाणदिलद्धिट्ठाणाणि असंखेज्जलोगा । कसाय० चू०, जयध० पु० १३, पृ० १४३-१४६ ।
Jain Education International
१५१
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org