Gyanpramodika

SR No.: 001591
Original Sutra Author: Gyanpramod Gani
Author: R S Betai, Dalsukh Malvania, Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1987
Total Pages: 274
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 11 MB

Page 97

६८
ज्ञानप्रमोदगणिनिबद्धा
तत्तत्कार्योत्पादनं स्यादित्यावेदितम् । तथोक्त शृङ्गारसजीवन्यां
त्वं मुग्धाक्षि विनैव कचुलिकया धत्से मनोहारिणी लक्ष्मीमित्यभिधायिनि प्रियतमे सद्वीटिकासंस्कृशि । शय्योपान्तनिविष्टसस्मितसखीनेत्रोत्सवानन्दितो
निर्यातः शनकैरलीकरचनोपन्यासमालीजनः || [अ. श. २७] हे विहूवलाक्षि, त्वं विनैव कञ्चुलिकया धत्से मनोहारिणी लक्ष्मीमित्यनेन विभावन
सेयं विभावनाख्या यस्यामुपलभ्यमानमभिधेयम् ।
अभिधीयते यतः स्यात्तत्कारणमन्तरेणापि ॥११॥ [रु. का. ९.१६ । तथा
शब्दार्थयुक्तथा 5 क्षिप्तोऽपि लिइन्योऽर्थ.+8 कविनाऽपरः। 7
यत्राविष्क्रियते सूक्त्या साऽन्येवालड्कृतिव॑ने ।। [ध्व. २.२३] यथा- 'अम्बा शेते' तिप्रभूतिकम् ।।९९।। अथ दीपकं लक्षयति
आदिमध्यान्तवत्ये कपदार्थेनार्थसङ्गतिः ।
वाक्यस्य यत्र जायेत तदुक्तं दीपक, यथा ॥१०॥ यत्र यस्मिन्नलङ्कारे आदिश्च मध्यश्च अन्तश्च तथा तेषु वर्तत इत्येवंशीलः आ.मध्यान्तर्वी. स चासावेकपदार्थश्च तथा तेन द्वन्द्वान्तर्वतिपदस्य प्रत्येकमभिसम्बन्धादादिवर्तिना अधि वालवर्तिना वा अन्तर्वतिना 9 वा एकपदार्थेन क्रियालक्षगेन कारकरूपेण वा वाक्यस्यार्थसङ्गतिः, पूर्वापरग्रन्थैकवाक्यता प्रयोजिकाकांक्षाजनकज्ञानविषयोऽर्थसङ्गतिः इति भण्यते । अर्थस्य सङ्गतिरर्थसङ्गतिः जायेत प्रादुर्भवेत् । तत्सुधीभिर्दीपकमुक्तम् । यथा' इत्य नन्तरवक्ष्यमाणोदाहरणार्थे ॥१०॥
जगुस्तव दिवि स्वामिन् गन्धवाः पावन' यशः ।
किन्नराश्च कुलाद्रीणां कन्दरेषु मुहुर्मुदा ॥१०१॥ हे स्वामिन् । गन्धयन्ति हिंसन्ति दुःखं गन्धर्वाः । गौर्धियते वाक् सप्तस्वरसम्पन्ना तिष्ठत्यत्रेतिया। देवगायनाः तव, पावयति पावन' मेध्यविधानसमर्थ यशः श्लोकं, दिवि त्रिविष्टपे, जगुर्गायन्ति स्म । च पुनः, किन्नराः तुरङ्गवदनाः, कुलगिरोणां कन्दरेषु गुहासु, मुहुर्वारंवारं, मुदा सम्मदेन, तव पूतं यशः जगुः । जगुरिति इह गायतेः, कर्तरि लिटि क्रियापदमिदमादौ वर्तते । परं स्थान दयेऽपि संटंकितम् । अतो दीपकम् । इत्थमन्तरावसानक्रियापदे विश्वस्मिन्सम्बध्येते ॥१०१।। 45. मूले तु- ' शक्त्या ' इति । 46. मूले नु- ' व्यङ्ग्योऽर्थः' इति । 47. मूले तु- 'कविना पुनः' इति । 48. मूले तु- ' स्वोक्त्या ' इति । 49 'आदिवर्तिनान्तरावर्तिना'-ला.