Page Text
________________
ज्ञानप्रमोदगणिनिबद्धा परिवृत्तिर्यथासंख्यं विषमः ससहोक्तिकः । विरोधोऽवसरः सारं सश्लेषश्च समुच्ययः ॥५॥ अप्रस्तुतप्रशंसा स्यादेकावल्यनुमापि च ।
परिसंख्या तथा प्रश्नोतरं सङ्कर एव च ॥६॥ पञ्चभिरेभिः पद्यैरलङ्काराणां यथापरिपाट्यभिधानानि मन्तव्यानि ॥६॥ चित्रलक्षणे वावदीति
यत्राङ्गसन्धित द्रूपरक्षरै वस्तुकल्पना ।
सत्यां प्रसत्तौ तच्चित्रं चित्रकृत् , यथा ॥७॥ यत्र यस्मिन्नलकारे, अक्षरैः वर्णैः कृत्वा, वस्तुनः कमलच्छत्रादे; पदार्थस्य, कल्पना घटना. विधीयते । अङ्गैः तदङ्गैः दलदण्डपट्टकादिभिरवयवैः । सन्धिभिः - सन्धीयन्तेऽर्थाः परस्परकथा संघटनाद्याः एभिरिति सन्धयः, तैः । सन्धानैस्तद्रूपैर्वस्तुरूपैश्चः। यद्वा वस्तुनोऽङ्गानां ये सन्धयः, तत्र तद्रूपाणि तान्येव तुल्याक्षराणि कर्तव्यानि । तच्चित्रं चित्राभिधानालङ्कारो भण्यते । च पुनः, यच्चित्रकृत् विस्मयविधायकं, दौर्गम्येण मनीषिशेमुष्यधिकत्वज्ञापकं एकस्वरेकव्यञ्जनादिकं, तदपि चित्रं निपुणैः पठ्यते । कस्यां सत्याम् ? प्रसत्तावर्थविशदतार्या सत्याम् । चित्रस्य हि चतुष्टयो प्रवृत्तिः - आकृतिगतिस्वरव्यजनप्रभेदात् । पद्नछत्रचामरस्वस्तिकाद्याकारचित्रम् । गौमूत्रिकाहयमतंगजप्रभृतिक गतिचित्रम् । एकद्वित्रिप्रमुखैः स्वरैः स्वरचित्रम् । मात्राबिन्दुच्युतकाद्यपि स्वरचित्रेऽन्तर्भतम् । एकादिचतुर्व्यजनबन्धपर्यन्तं व्यजनचित्रम् । ततः परं सुगमम् । अक्षरच्युतकमपि तदन्तर्भेदः ॥७॥ . आकारचित्रमुदाहियते
जनस्य नयनस्थानध्वान एनच्छिनत्त्विनः ।
पुनः पुनर्जिनः पीनज्ञानध्यानधनः स नः ॥८॥ षोडशदलकमलं गोभूत्रिकाचित्रं च । स जिनः नः अस्माकं, पुनः पुनः पुनाति[तु ?] 'पुनः पूसन्यमिभ्य' [हे. उ. ९४७] इत्यर, पुनादेशश्च । आभीक्ष्ण्ये द्वित्वं, पुनः पुनः मुहुर्मुहुः, एनः इत्यनेनः क्लीबलिङ्गः । 'अर्तीभ्यामिति नस्', [हे. उ. ९७९ ]० दुरितं छिनत्तु । किंभूतं इनः ? एति स्वामित्वमिनः । 'जीणशीति नक्' [हे. उ. २६१] ईशिताः; जनस्य लोकस्य; नयनस्थाने-नीयते एभिः नयनानि, तानि तिष्ठन्त्यस्मिन् नयनस्थानं, तस्मिन् चक्षुः । स्थले प्रवचनरूपे, ध्वानो निःस्वनो यस्य सः, तथा। एतेन जिनः, निर्हादेन समयलक्षणेन नयनेन एव जन परलोकमालोकयत इत्यर्थः । किंलक्षणः ? ज्ञायतेऽनेन ज्ञानं, ध्यायते ध्यानं, ज्ञानं च ध्यानं च ज्ञानध्यान प्राप्यते । पीनं स्थूलं ज्ञानध्यानमेव धन यस्य सः, तथा । इयता ज्ञानस्य लोकालोकप्रकाशकत्वेन पीनत्वं वर्णितम् । ध्यानस्य पीनत्वं ध्रौव्यात् च । षोडशदलकमलमदः । गोमूत्रिकात्वाद्गतिचित्रमप्येतत् ।।८॥ 5. 'तचित्र......यथा'-इद' पु. पुस्तके नास्ति । 6. मूले तु- ‘अणिभ्यां नम्' इति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001591 |
| Book Title | Gyanpramodika |
| Original Sutra Author | Gyanpramod Gani |
| Author | R S Betai, Dalsukh Malvania, Nagin J Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 11 MB |