Page Text
________________
ज्ञानप्रमोदिकात्तिः द्वितीयभेदलक्षणं विवृणूते
मानोऽन्यवनितासङ्गादाविकृतिरुच्यते ।
प्रवासः परदेशस्थे प्रिये विरहसम्भवः ॥१८॥ भर्तुरन्थनितासङ्गात् अपरवानताप्रसङ्गात् नाय कायाः ईय॑याऽसूयया विकृतिरवार्वा ?Jङ्मुखत्वादि, धवस्य वा आरामावगणनादिना विकृतिः । समानविप्रलम्भो यथाअनालोच्य प्रेमपारणतमनाहत्य,56 सुहदम्त्वया कान्ते 'मानः किमिति सरले सम्प्रति कृतः । समाकृष्टा होते प्रलयदहने भासुराशखाः स्वहस्तेनाङ्गाराः कि मदमधुनारण्यरुदितः ॥१[अ.श.८.०] काचिन्नाायका सखीदत्तोपालम्भैः कान्ते मानग्रहमुत्सृष्टवती । यथा
विरहविषमः कामा वामस्ततुं कुरुते तनुं दिवसगणनादक्षश्चायं व्यपेतघृणो यमः । त्वमाप च वशोमानव्याधेर्विचिन्तय नाथ हे किललयमृदुर्जीवत्येवं कथं प्रमदाजनः ॥२
[अ. श.६७ अत्र का चदूती प्रणयापमानितं नायकं सम्बोधयति स्म । शृङ्गारश्चात्र विप्रलम्भः । यदुक्तं--
विप्रलम्भस्तु विश्लेषो रूढविश्रम्भयोर्द्विधा । मानप्रवासभेदेन मानोऽपि प्रणयेययोः ॥२ [ ] तत्र प्रणयमानः स्यात्कोपावेशितया द्वयोः ।
स्त्रोणामोर्ध्याकृतो मानः स्यादन्याङ्गिनि प्रिये ॥२ [भा. प्र. ४.४] मानवती यथा---
प्रियापराधसूचिका चेष्टा मानः, स च त्रिविधो लघुर्मध्यमो गुरुश्च । अपरस्त्रीदर्शादिजन्मा लघुः १, गोत्रस्ख नादिजन्मा मध्यमः २, अन्यस्त्रीसङ्गमजन्मा गुरुः ३ । अन्यथासिद्धकुतूहलादिनापनेयो लघुः । अन्यथासिद्धवादशपथाद्यपनेयो मध्यमः । चरणपतना द्यपनेयो गुरुः । अपरस्त्रीदर्शा दजन्मा यथा
स्वेदाम्बुभिः कवचन पिच्छलमङ्गभूमौ शातोदरि क्वचन कण्टकितं चकास्ति ।
अन्यां विलोकयति भूपय ते प्रियेऽपि मानं क्व दास्यति पदं तव तन्न विमः ॥१ [र म. ३६] गोत्रस्खलनादिजन्मा यथा--
यद्गोत्रस्खलनं तत्र भ्रमो यदि न मन्यसे । रोमालियालिसंस्पर्श० शपथं तन्वि कारय ।।२ [र. म. ३७)
56. प्रेम्णः परिणति- इतीदं शतके । 58 दहने भासुर-इतीद शतके । 60 तनूकुमते इतादं शतके । 62 जावदेवं-- ईतीदं शतके । 61. मूले . समेतत । इत्यपि पाटः । 66. मूले ...व्याल पिथं ' इति ।
57. स्त्वयाकाण्डे-इतीदं शतके । 59. तदलमधु-इतीदं शतके । 61. वशगो-इतीदं शतके । 63. चम्पना-पा. 65. मुले-- भाषयति पियेऽपि' इत्यपि पाठः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001591 |
| Book Title | Gyanpramodika |
| Original Sutra Author | Gyanpramod Gani |
| Author | R S Betai, Dalsukh Malvania, Nagin J Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 274 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Literature |
| File Size | 11 MB |