Gyanpramodika

SR No.: 001591
Original Sutra Author: Gyanpramod Gani
Author: R S Betai, Dalsukh Malvania, Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1987
Total Pages: 274
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Literature
File Size: 11 MB

Page 127

ज्ञानप्रमोदगणिनिषद्धा
यो ज्ञातः साक्षात्त्वेनावगतोऽपराधो यस्य सः, ज्ञातापराधोऽपि नितम्बियाऽपमानिनोऽवज्ञातः सम्नविलना होमान् स दृष्टो भवेत् । यदुक्तं--
निःशङ्कः कृतदोषोऽपि विलक्षस्तर्जितोऽपि नो । मिथ्यावागू दृष्टदोषोऽपि धृष्टोऽयं कथितो यथा ॥१॥ [श ति १.२८] जल्पन्त्याः परुषं रुषा यदि बलाच्चुम्बत्यसावाननं गृहूणात्याशु कर करेण बहुशः सन्ताड्यमानोऽपि सन् । आलीनां परतो दधाति शिरसा पादप्रहारं ततो
नो जाने सखि साम्प्रतं प्रणयिने कुप्यामि तस्मै कथम् ॥२॥ [शृ. ति. १] यदि बलाच्चुम्बत्य सावाननं इत्यादिवचनेन धाष्टयं प्रकटम् ।३। ग्रन्थान्तरे इमाश्चतस्रोऽप्येकस्य नायकस्यावस्थाः यथा--
सा ते भवतु सुप्रीता यस्याः देव्याः स्तनद्वये ।
अन्योन्यं कलहायन्ते चत्वारो हरिबाहवः ॥५॥ [ ] इह चतुर्भुजभुजानां कलहेनानुकूलत्वं प्रतीयते, इत्यादि ऊर्जा टीकान्तरतः ॥८-९।। पूर्वनिर्दिष्टायाः नायिकायाश्चत्वारः प्रकाराः, तानाह ।
अनूढा च स्वकीया च परकीया पणाङ्गना ।
त्रिवर्गिणः स्वकीया स्यादन्याः केवलकामिनः ॥१०॥ अनूढा कन्या १, स्वकीया २, परकीया ३, पणाङ्गना ४, इति चतस्रोसिविधाः स्युः । तास त्रिवर्गिगो धर्म सामार्थात्मक त्रयसाधकस्य पुंसः स्त्रकीया भवेत् ! यथा श्रीरामचन्द्रस्य जनकतनया। प्रमदाः अन्या अपरास्तिस्रः, केवलं कामयत इत्येवं केवल कामी, तस्य केवलकामर खार्थिनः एव. यथा माधवाविनलादीनां कामकन्दल्यादयः ॥१०॥ प्रथमां लक्षयति -
अनुरक्ताऽनुरक्तेन स्वयं वा स्वीकृता भवेत् ।
साऽनूढेति यथा राज्ञो दुष्यन्तस्य शकुन्तला ॥११॥ अनुरक्तेन स्नेहोदी रतेन नायके नानुरक्ता अनुरत्यापन्नायाः स्वयमात्मना देवनागुरुसाक्ष्यं विना स्वीकृतो अङ्गीकृता स्यात् , भोक्तुभित्यध्याहार्यम् । सा निम्बिनी अनूढा प्रणीयते । यथा-- दुःखयतीति दुःखं, दुःखनतोति बा, दुष्टानि खान्यत्रेति वा । अत्र सुखेऽपि दुःखवटुपचाराह खमसुख यथा स्यात्तथा । तस्य राज्ञो वसुधाधिपस्य 8 शकुन्तलाभिधाना ऋषितनया, तेन किल काननयातेन सा रहःसंपृक्ता (स स्नेहामत्र निरमायि ॥११॥ 25. मूले-'पदिप्रहारान्ततो' इति : 26. अ.शे. २०.२. 27. अ.शे. २०.३.
28. भूपस्य-ला.