________________
परिशिष्ट - २
" ऋषिदत्ता रास "मांना केटलाक अलंकारो
कवि जयवंतसूरिए पोतानी कृतिमां शब्दालंकारो अने अर्थालंकारो मोटा प्रमाणमां वापर्या छे. कृतिमांना शब्दालंकारो वाचकनुं पहेलं ध्यान खेंचे तेवा होइ तेमांना केटलाक जोईए. अन्त्यानुप्रास : आखी कृतिमां मळे छे. पहेलो ढाळमां पंक्तिओने अंते नाम-प्रणाम, श्रुतरूपनरभूप, चंग - अभंग, प्रमाणि- ताणि, वगेरे छे. आंतरप्रास : भजय नववय नवलनेहा ( ३७.१)
कायमाया अभ्रछाया मोहवाया जन भमई. (३८.३) दीनवदन अतिचंचल लोचन, तनि वरसई परसेवजि . ( १४.५ ) कांमिनी गजगामिनी जिहां यामिनी कर सममुखी. (२.१) वगेरे.
वर्णसगाई : सासनि सोहकरी सदा, श्रीविद्या श्रुतरूप,
ते मनि समरूं जेहनइ, सेवई सुर नर भूप. (१.२)
तेज तरल तोखारा ... (३.११ )
चंचल चालि चालई वलि खंजन, चतुर चकोरां कोडि. (४.२) शुक पिक कंक कुटिल कलहंस. (४.३) वगेरे
आ अने आवा शब्दालंकारो पंक्तिओने कर्णमधुर बनाववा उपरांत भावप्रदर्शन अने रस
जमावटमां उपयोगी भाग भजवे छे.
अर्थालंकारोमा उपमा, रूपक,
उत्प्रेक्षा अने दृष्टांतनी तो आ रासमां झडी वरसे छे. दरेकनां पांच-छ उदाहरण जोईए. बधा ज अलंकारो नोंधवानो उद्देश नथी. उपमा : गौर के तकि तनु जिस्यु. ( २.३)
अट्ठमि ससि सम भाल. ( ४.२१ )
दीपशिखा सम नासा उन्नत, तिलकुसुम अनुकार. ( ४.२४) रंभारंभ निभ उरु मनोहर. ( ४.२८ )
वेणी भूअंग जिसी. (३६.८)
सरल जिसी हुई चंपा छोड. (६.५) वगेरे. रूपक : सकलकलागुणगेह. (२.२)
चालती मोहणवेलि (४.७) प्रेमतणी परनाली. ( ४.२० ) लोचनबांणि. (४.२१) कल्पवेलि अवतारा. ( ४.२९ ) अवगुण केरी खांण. (११.३)
जग गोरसनू घृत रे सुंदरी. (३१.६) वगेरे.
उत्प्रेक्षा : जाणे सुंदर मधुर सर, विद्याधन उच्छाहि. (४.५) लोचन बांणि वेध्या जन थंभई, जांणे लीधा ताणी. ( ४.७ ) कल्पवेलि जांगे जंगम, आवी घर बारणई रे. (९.२) हेज हसंती जाणे वरसई, फुलपगरनउ पूर ( ४.२५) अंसुधार आषाढी घनस्युं, जांणे लायउ वाद रे. (१८.२) बगेरे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
