Tilakmanjari

SR No.: 001574
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanpal Mahakavi
Publisher: L D Indology Ahmedabad
Publication Year: 1991
Total Pages: 474
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 11 MB

Page 362

तिलकमञ्जरीटिप्पनकद्वयम्
शा०टि०
मि विकस कुङ्कुमकच्छकमनीय मनेक की रग्रामानुगत'च एकत्र विकासि कुङ्कुम गहनप्रदेशरमणीय', कीराख्यजन सम्बन्धिसंवसथयुक्त च; अन्यत्राप्येकं विशेषण सामानार्थ', नानाशुकसङ्घातसंयुक्त च। वात रोगोपहतमिव बहुगुल्मसङ्कुलोदर श्यामलताकान्त च एकत्र लतागुल्मरोगव्याप्तजठर, श्यामत्वव्याप्त च; अन्यत्र अनेकलता सङ्घाताकीर्णमध्य', प्रियङ्गुल्ताव्याप्त चम्पका - दिलताक्रान्तं च वा । सर इवोत्पलाशमल्लिकाक्ष मुरुतरलहरि सेवित ं च एकत्र प्रचलमांसाशिहंसम् विस्तीर्णचञ्चलमण्डूकसेवित ं च ' विस्तीर्णत र जललहरीयुक्त' च वा; अन्यत्र उद्गतत्रिपर्णविच किलबिभीतकवृक्ष, महाचञ्चलव नरसेवित च । अध्यूष्यमाणम् आश्रीयमाणम् । कचं करपत्रम् | क्षोदीयसा अतिसूक्ष्मेण ||
"
३०७
१६७) लतान्तः पुष्पम् । पकरम्भाकान्त रम्भा अप्सराः, अन्यत्र कल्यः । अन्तभ्रन्तिसन्तमात्र चित्रशिखण्डि एकत्र चित्रशिखण्डिनः सप्तर्षयः, अन्यत्र नानाः ।
ता.टि.
खञ्जरीट: गंगेदुआ । शलाका० [ शलाका - ]वत् । अनोकह: तरुः । करिपोत० कपिपोत० [varient reading] आलीढम् आखादितम् । कलकण्ठ० मधुरस्वर०; यदने - [कार्थ :- ] 'कण्ठो ध्वनौ सन्निधाने ग्रीवायां मदनद्रुमे [२|१०४ ]; ततो मधुरस्वरः । दानः दन्तः । वल्कलोद्गीर्ण० [ वल्कल - ] एभ्यः [ उद्गीर्णः ] | लालसः स्पर्शसुखलम्पटः । बनराजिनीभिः सरसीभिः । विदून० तप्तः । पयस्यमान० दुग्ध्यमान० । सुरभिः गौः । गर' विषम् । त्रिमार्गा गङ्गा । आनीलना गलतावनद्धबालपूरा [लता ] वली; आनीला नागाः सर्पा एव लतास्ताभिर्रद्धो वालपूगः केशसमूहो यस्य सः; 'पूगः क्रमुकसङ्घयो:' [ २।३७ ] | ताली० तालडु | धवलं धवान् लाति विभर्ति [ इति ] | मधुकर कामोदितमामत्तानां मधु दोडका, करका दाडिमं यदने - [कार्थः -- ] 'मधुश्चैत्र तुदैत्येषु जीवाशोकमधूकयो:' [२२४७ ]; 'करका दाडिमे पक्षिभेदे करकमण्डलौ । लट्बा करङ्कयोर्वर्षोपलेऽपि च ... [३|१४] ; दोडिकादाडिमैमोदितम् ; मधुकराः कल्यपालास्तेषां कामेनाभिलाषेणोदितम् उदयं प्राप्तमित्यर्थः । मधुपाः मद्यपाः, भृङ्गाश्च । कुङ्कुमः हरिचन्दनं कश्मीरजं च । कीरग्रामः 'कीरः शुके जनपदे' [२| ४०५]; ग्रामः समूहः, आवसथश्च । गुल्म० स्तम्ब०, रुक् च । उत्पलाश मल्लिकाक्ष० उद्गताः पलाशमल्लिकाविभीतका यत्र तत्; उत् प्राबल्येन पलस्य मांसस्य आशा यत्र, मृगाणां तत् । हरिः मर्कटः । अयुष्यमाण० आश्रियमाणः । नन्दनः पुत्रः । तुषारगिरिजन्मभूमिभूत' हिमाचलोत्रोत्पन्न इत्यर्थः ॥
१६७) तापः मनोदेहोत्था पीडा | आतपः दिनकरतेजः | सर्गक्रम : सृष्टिक्रमः । नाथेन धाम्नां समरविणा सह । लतान्ताः पल्लवाः, पुष्पाणि च माघे - 'मृदुलतान्तलतान्त० ( 1 ) S क्षीर० ( 2 ) C drops वा० ( 3 ) B1 लहरि०.