SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 50
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ महापुराणान्तर्गत-श्रावकधर्म - वर्णन द्विजतो हि द्विजन्मेष्ट: क्रियातों गर्भतश्च यः । क्रियामन्त्रविहीनस्तु केवलं नाम धारकः ॥४८ तदेषां जातिसंस्कारं द्रढयन्निति सोधिराट् । संप्रोवाच द्विजन्मभ्यः क्रियाभेदानशेषतः ॥४९. तारच क्रियास्त्रिधाऽऽस्नाताः श्रावकाध्यायसङ्ग्रहे । सद्द्दृष्टिभिरनुष्ठेया महोबर्काः शुभ वहाः || ५० गर्भावयक्रियाश्चैव तथा दीक्षान्वयक्रियाः । कर्त्रन्वय क्रियाश्चेति तास्त्रिधैवं बुधैर्मताः ॥५१.३० आधानाद्यास्त्रिपञ्चाशत् ज्ञेया गर्भान्वयक्रियाः । चत्वारिंशदथाष्टौ च स्मृता दीक्षान्वय क्रियाः ॥५२ कर्त्रन्वयाक्रियाश्चैव सप्त तज्ज्ञ समुच्चिताः । तासां यथाक्रमं नामनिर्देशोऽयमनूद्यते ॥ ५३ अङ्गानां सप्तमादङ्गाद् दुस्तरादर्णवादपि । इलोकैरष्टाभिरुन्नेष्ये प्राप्तं ज्ञानलवं मया ॥५४ आधानं प्रीतिसूत्रीतो धृतिर्मोदः प्रियोद्भवः । नामकर्मबहिर्यान निषद्याः प्राशनं तथा ॥५५ aftera haature लिपिसङ्ख्यानसङ्ग्रहः । उपन तितं चर्या व्रतावतरणं तथा ॥५६ विवाहो वर्णलामश्च कुलचर्या गृहीशिता । प्रशान्तिश्च गृहत्यागो दीक्षाद्यं जिनरूपता ॥५७ मीनाध्ययनवृत्तत्वं तीर्थं कृत्वस्य भावना । गुरुस्थानाभ्युपगमोगणोपग्रहणं तथा ॥ ५८ स्वगुरुस्थान संक्रान्तिः निस्सङ्गत्वात्मभावना । योग निर्वाण सम्प्राप्ति, यगनिर्वाण साधनम् । ५९ इन्द्रपपादाभिषेको विधिदानं सुखोदयः । इन्द्रत्यागावतारौ च हिरण्योत्कृष्टजन्मता ॥ ६० मन्दरेन्द्राभिषेकश्च गुरुपूजोपलम्भनम् । यौवराज्यं स्वराज्यं च चक्रलाभो विशाञ्जयः ॥ ६१ african frष्क्रान्तिर्योगसम्महः आर्हन्त्यं तद्विहारश्च यं गत्यागोऽग्र निर्वृतिः ॥६२ त्रयः पंचाशदेता हि मता गर्भान्वयक्रियाः । गर्भाधानादिनिर्वाणपर्यन्ताः परमागमे ॥ ६३ असंस्कृत हैं, वह जातिमात्रसे द्विज कहलाता हैं ||४७ || जिसका एक वार गर्भसे और दूसरी वार क्रियाओंके संस्कारसे जिसका जन्म हुआ हैं, वह द्विज कहलाता हैं । किन्तु जो क्रिया और मन्त्रसे रहित हैं, वह तो केवल नामधारक द्विज हैं. वास्तविक नहीं ||४८ | इसलिए इन द्विजोंके जातिसंस्कारों को दृढ करते हुए उस सम्राट भरतराजने उन द्विजोंके लिए वक्ष्यप्रमाण प्रकारसे समस्त क्रियाभेदोंको कहा ।। ४९ ।। थावकोंके उपासकाध्ययनसूत्रमें वे क्रियाएँ तीन प्रकारकी कही गयी हैं । सम्यग्दृष्टि गृहस्थोंको उन क्रियाओंका अवश्य पालन करना चाहिये, क्योंकि वे क्रियाएँ उत्तम फलafrat और कल्याणकारिणी हैं ॥ ५० ॥ बुद्धिमान् लोगोंने वे क्रियाएँ तीन प्रकारकी कही हैंगर्भाया, दीक्षान्वयक्रिया और कर्त्रन्वयक्रिया ।। ५१ ।। गर्भाधान आदि तिरेपन गर्भान्वयक्रियाएँ जानना चाहिए। तथा दीक्षान्वय क्रियाएँ अडतालीस मानी गई हैं ।। ५२ ।। इनके अतिरिक्त कियाशास्त्र वेत्ताओंने कर्त्रन्वय क्रियाएँ समुच्चयरूपसे सात कहीं हैं । अब आगे यथाक्रमसे उन क्रियाओंके भेदोंका नाम निर्देश किया जाता हैं ॥५३॥ श्रुतज्ञानके बारह अंगों में समुद्रसे भी दुस्तर सप्तम उपासकाध्ययन अङ्गसे मुझे जो लेशमात्रज्ञान प्राप्त हुआ हैं, उसके द्वारा में आठ श्लोकोंसे उन क्रिया - भेदोंको कहता हूँ - १, गर्भाधान, २. प्रीति, ३. सुप्रीति, ४. घृति, ५. मोद, ६. प्रियो द्भव, ७. नामकर्म, ८. बहिर्यांन, ९. निषद्या, २०. प्राशन, ११. व्युष्टि, १२. केशवाप, १३. लिपिसंख्यान संग्रह, १४, उपनीति, १५. व्रतचर्या, १६. व्रतावतरण, १७. विवाह, १८. वर्णलाभ, १९. कुलचर्या, २०. गृहीशिता, २१, प्रशान्ति, २२.गृहत्याग, २३. दीक्षाद्य, २४, जिनरूपता, २५. मौनाध्ययनवृत्तत्व, २६. तीर्थकृत्वभावना, २७. गुरुस्थानाभ्युपगम, २८. गणोपग्रह, २९. स्वगुरुस्थानसंक्रान्ति, ३०. निःसंगत्वभावना, ३१. योगिनि - र्वाण संप्राप्ति, ३२. योगनिर्वाणसाधन, ३३. इन्द्रोपपाद, ३४. अभिषेक, ३५. विधिपान, ३६ सुखोदय, ३७. न्द्रत्याग, ३८,अवतार, ३९. हिरण्योत्कृष्टजन्मता, ४० मन्दरेन्द्राभिषेक, ४१. गुरुपूजोपलम्भन, ४२. Jain Education International ३३ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001551
Book TitleShravakachar Sangraha Part 1
Original Sutra AuthorN/A
AuthorHiralal Shastri
PublisherJain Sanskruti Samrakshak Sangh Solapur
Publication Year1988
Total Pages526
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Ethics
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy