________________ [12] ઢાળ 3/15 ભાવાર્થ ગંભીરતા દિ આઠ ગુણોવાળો સાધક માનસિક અશુદ્ધ વિકપના નિરોધ માટે ભાવથી પવનની સાધનામાં પ્રગતિ કરી શકે તે માટે હવે આધ્યાત્મિક પવનની સાધના કેમ કરવી તે દર્શાવે છે - દ્રવ્યથી, પવનની સાધનામાં ભાવથી, પવનની સાધનામાં (1) શુકલ અને કૃષ્ણ પક્ષ (1) શુકલપક્ષી ભવ્યજીવ તે છે કે મહિનાના બે પખવાડિયાં હોય છે. જેનું કંઈક ન્યૂન અર્ધ પુદ્ગલ પરાવર્ત સંસાર પરિભ્રમણ બાકી છે અને કૃષ્ણપક્ષી જીવ તે કે જેનું અર્ધ પગલપરાવર્તથી અધિક સંસાર પરિભ્રમણ બાકી રહ્યું હોય. (2) નાસિકાની બે ધુરા (2) જીવોની બે મુખ્ય અવસ્થા અવિરતિ મુખ્ય નાડીઓ ચન્દ્ર અને સૂર્ય છે. અને વિરતિની છે. * ગંભીરાદિક આઠ ગુણે-સુયગડાંગના વય નામના અધ્યયનમાં દશ પ્રકારનું આધ્યાત્મિક વિય વર્ણવવામાં આવ્યું છે. તે ઉદ્યમ, ધૃતિ, ધીરવ શૌઢીય, ક્ષમા, ગાંભી, ઉપયોગ, યોગ, તપ અને સંયમ છે. એ દશ પ્રકારનું આધ્યાત્મિક વીર્ય અહીં અક્ષત હોય તેમ જણાય છે. સંભવ છે કે તે પૈકીના ગાંભીર્યને પ્રથમ દર્શાવીને તે સહિત આઠ ગુણો અહીં વયમાણ હોય. તેના અર્થો આ પ્રમાણે :-- 1. ઉદ્યમ-જ્ઞાન તપ આદિના અનુષ્ઠાનોમાં અપૂર્વ ઉલ્લાસ હોય. 2. ધૃતિ-સંયમમાં જ ચિત્ત સમાહિત હોય. 3. ધીરત્વગમે તેવા પરિષહે કે ઉપસર્ગો આવે તો પણ મેરુ પ્રમાણે નિષ્ક, હેય. 4. શૌડીય–ત્યાગ સંપન્નતા-પોતાના સર્વરનો ગમે ત્યારે ભોગ આપવા તૈયાર હોય, આપતિ એમાં અવિષપણુ હોય, વિષમ કર્તવ્ય કરવા માટે પણ સદા તૈયાર હોય. પ. ક્ષમા-પોતાનું ખૂન કરવા આવનાર પર પણ કરુણા. 6. ગાંભીર્ય—પોતાની કોઇપણું અસાધારણ વિશેષતાનો પણ ગવ ન હોય. 7. ઉપગ-પરિસ્થિતિનું યથાસ્થિત અવલોકન કરવાનું સામર્થ્ય હાય. 8. યોગ-મન, વચન અને કાયાના શુભ યોગોમાં પ્રવૃત હેય. 9. તપ-જેને તપ સર્વદા પ્રિય હોય. 10. સંયમ-દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રની ખલના રહિત આરાધના. આ દશ ગુણોને કેળવ્યા પછી જે યુગમાં સમાધિ મળે છે તે અપૂર્વ, અનિર્વચનીય હોય છે. 17 Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
