________________
તત્પશ્ચાત્ “શક્તિસંચાર અને સ્પર્શદીક્ષાની પ્રક્રિયામાં રહેલા જોખમે વર્ણવી કહ્યું છે કે – આત્મતત્ત્વ સુધી ક્રમશઃ પહોંચવા માટે જપસાધના એ જ સહીસલામત રાજમાર્ગ છે.
અંતિમ પત્રોમાં “અનાહત સમજવા તપાસવા ગ્ય સાહિત્યની રૂપરેખા તથા “અનાહતનાદ” અને “શંખની નાડી”ને લગતી જુદી જુદી વિગતોનું સંકલન છે; જે આ પ્રકરણના ઉપસંહારમાં સાંકેતિક રીતે દર્શાવેલી ‘નાદબ્રહ્મની ઉપાસનામાં સહાયક ગણી શકાય.
[૧૨] નાડી – બુદ્ધિ (પૃષ્ઠ : ૧૨૪ થી ૧ર૬ )
[ અ. ૧= ૧ પત્ર] યેગ-સાધનામાં “નાડી –શુદ્ધિનું મહત્ત્વ દર્શાવતાં આ પત્રમાં કહ્યું છે કે – “તેનાથી (અર્થાત્ “નાડી-શુદ્ધિથી) દેહનું આરોગ્ય અને ધારણ પ્રમાણે સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.”
ગ-શાસ્ત્ર અને વિશિષ્ટ-સંહિતાના આધારે “નાડી–શે ધનની પ્રક્રિયાનું વિશ્લેષણાત્મક નિરૂપણ કરી તેની તારવણી કરતાં જણાવ્યું છે કે નાડી–શોધન માટે સબીજ અથવા નિબીજ કઈ પણ પ્રકારનો પ્રાણાયામ ઉપયેગી થઈ શકે –– આ પ્રક્રિયાને “મલશેધક અથવા લેમવિલેમ પ્રાણાયામ પણ કહે છે. અહીં આ પ્રક્રિયા “સિદ્ધાન્ત-સિધુ ગ્રન્થના આધારે આપી; વિજ્ઞાન અને આયુર્વેદની દૃષ્ટિએ તેની કેટલીક વિશેષતાઓ રજૂ કરવામાં આવી છે, જેથી વિષયની છણાવટ અત્યંત રસપ્રદ બની છે.
[૧૩] સાફ્લાદ દેવતા - કુંડલિની (પૃષ્ઠ : ૧૨૭ થી ૧૩૬ )
- [૮ = ૮ પત્રો] આ પ્રકરણમાં “સાહુલાદ દેવતા” વિશે પ્રાપ્ત થતાં વિવિધ ઉલ્લેખની અનેક ગ્રન્થમાંથી નોંધ કરી, “સાલાદ દેવતાની કૃપાના ફળસ્વરૂપે પ્રાપ્ત થતી અંત:કરણની ઉજવલતા, પ્રસન્નતા આદિનું વર્ણન છે તથા “áક્તિની તિજ અને કુંડલિની દેવી” અથવા “શક્તિના પ્રસાદ અંગે ભિન્નભિન્ન વિચારે વ્યક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
21
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
WWW.jainelibrary.org
