________________
અધ્યાત્મપત્રસાર
(૬૭),
લુણાવા. કા. સુદ-૧૦
શક્તિ વિનાના શિવ શવ સમાન છે અને શક્તિની સાથે શિવનો અભેદ સંબંધ માન્ય છે. તેથી શૈવ પ્રક્રિયામાં કતૃત્વ અને વિવાદ રહેતા નથી. આપણે અરિહંત પરમાત્માનું “માદેશકવરૂપ તીર્થકતૃત્વ સ્વીકાર્યું છે. તે તેમનું “પરમગુરુપદ” સાબિત કરે છે, તેમનું દેવત્વ માર્ગદેશકત્વમાં નહિ પણ “માર્ગરૂપતામાં રહેલું છે. તેમનાં નામાદિ સ્વયંમાગરૂપ છે અને તેઓ નામાદિથી કથંચિત્ અભિન્ન છે, તેથી તેમનું દેવત્વની પ્રાપ્તિમાં નૈમિત્તિક કતૃત્વ અબાધિત છે. સિદ્ધ પરમાત્માનું “અવિનાશીપણું” સિદ્ધત્વની પ્રાપ્તિમાં પ્રેરક અને પ્રાજક હોવાથી સિદ્ધ પરમાત્મા પણ પ્રેરક અને પ્રાજક કર્તા છે જ. નયવાદની ગૂઢતામાં અટવાઈ જવાથી જ્યાં જે નયને આગળ કરે જોઈએ તે નય આગળ કરવાને બદલે તેથી પ્રતિપક્ષ નયને આગળ કરવા જતાં ભકિતમાં નિષ્ઠા પેદા થઈ શકતી નથી. સાક્ષેપવાદ વસ્તુને ચારે બાજુથી સમજવામાં સહાયક હતા તે સહાયક બનવાને બદલે એક નયથી બીજા નયને ખેટે ઠરાવવામાં વપરાઈ રહ્યો છે. તેથી સંપૂર્ણ સત્ય હાથમાં આવતું નથી અને આંશિક સત્ય પ્રતિપક્ષ નયથી ખંડિત થઈ જાય છે. તેમાંથી બચવાના ઉપાય પરમતત્ત્વની કૃપા સિવાય બીજો એકે નથી. તે કૃપા ભક્તિ લભ્ય છે અને ભક્તિ ઈષ્ટની શક્તિ ઉપર શ્રદ્ધાની અપેક્ષા રાખે છે એટલે અધ્યાત્મમાર્ગમાં અંતે વિજય શ્રદ્ધાવાન અને નિષ્ઠાવાનો છે, તર્કવાદીનો નથી – એમ સમજી શ્રદ્ધા અને નિષ્ઠા વધારવા પ્રયત્ન આવકારદાયક છે. જે જે નયને (અપેક્ષાને) આગળ કરવાથી શ્રદ્ધા સ્થિર થાય તે તે નયને આગળ કરનાર સરળ પરિણામી જીવ જ આગળ વધી શકશે. મંત્રોગ, લયયેગ કે રાગ કેઈપણ વેગનું નિષ્ઠા અને શ્રદ્ધાપૂર્વક સેવન થશે તે અનુભૂતિની ભૂમિકા સુધી પહોંચી શકાશે. એકવાર અનુભૂતિ થયા પછી બધા સંશને આપોઆપ વિલય થઈ જશે. નામરૂપ શબ્દબ્રહ્મને નિર્ણય આ દિશામાં એક જરૂરી અને સ્તુત્ય પગલું છે તે સત્ય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
