________________
ઉવસગ્ગહરં સ્તોત્ર સ્વાધ્યાય
- “37g' માં “ર” ઉપર આવેલ અનુસ્વાર એ દ્વિતીયાના એકવચનને સૂચક નથી પરંતુ આર્ષના નિયમાનુસાર અલાક્ષણિક છે."
sviાવાર્થભૂ એ, બહુવીહિ સમાસથી નિષ્પન્ન થયેલ સામાસિક પદ છે, તેની વ્યુત્પત્તિ “ વાહન હૃતિ ઝુતિ કપડા પર: પાર્શ્વ ચરા વપરાપાર્શ્વ ત વણપાર્થ” એ પ્રમાણે થાય છે.
વારંવા–એ પદ બીજા ચરણમાં આવતા “ખાસ” પદનું વિશેષણ છે. ૨ વઘળમુ (ક્રર્મવનમુક્) કર્મોરૂપી મેઘાથી મુક્તને અથવા ઘન (ગાઢ) કર્મોથી
રહિતને.
આ પદની વ્યુત્પત્તિ “જિ ઘરા રુવ વર્મના તેડ્યો મુa: કર્મ નમુa: તમ” એ રીતે અથવા “ઘનાનિ જ તાનિ ન ર વર્ષ નારિ તેભ્યો મુઘલ વર્મદનમુ તમ્” એ પ્રમાણે થાય છે.
પહેલી વ્યુત્પત્તિમાં કર્મોને મેઘની ઉપમા આપવામાં આવી છે અને આત્માને (અહીં પાર્શ્વનાથ ભગવંતના આત્માને) ચન્દ્રની ઉપમા આપી, આ કર્મો તેમને ઢાંકતા હતા તેમાંથી ભગવંત મુક્ત થયા છે તે જણાવાયું છે.'
બીજી વ્યુત્પત્તિમાં “ઘનનો અર્થ દીર્ઘકાલ પર્યત રહેનારાં અથવા બહપ્રદેશવાળાં એ પ્રમાણે કરી ઘાતકર્મોને “ઘન” શબ્દથી અભિપ્રેત કરાયાં છે.
આ વ્યુત્પત્તિમાં ઘનવાને બદલે વર્મપર પ્રયોગ એ આર્ષના કારણે વિશેષણને પરનિપાત માનીને કરાયેલ છે.૭/૧
બીજી વ્યુત્પત્તિ અનુસાર “વઘામુને અર્થ ગાઢ સ્થિતિવાળાં અથવા તે બહુપ્રદેશવાળાં કર્મો એટલે કે ઘાતકર્મો તેનાથી મુક્ત થયેલાને એટલે કે જેમને કેવલજ્ઞાન પ્રકટ થયું છે તેમને. એ પ્રમાણે છે.
૬ અનુવારવાવવઢાક્ષળિ: અ. ક. લ. ६ कर्माणि ज्ञानावरणीयाद्यष्ट तानि जीवचन्द्रमसो ज्ञानांशुमण्डलाच्छादकत्वात् घना इव जलदा इव कर्म
ઘના: અ. ક. લ. ૭ ઘનનિ હારિતિનિ વસુવાકાળ વા યાને ઘાતિવર્માનિ તૈમુi ચમ્ અ. ક. લ.
૧ વારંવાત ઘનરાદ્ધ વિરવળsfપ પરનિપાતાÇા અ. ક. લ. •/૧ માપવાન્ ઘનાદ્રશ્ય પરનિપાત સિ. ચ. વ્યા. * જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, મોહનીય તથા અંતરાય એ ચાર ઘાતકર્મો છે. તે કર્મો
આમાના ગુણોને ઘાત કરે છે માટે તેને “ધાતી” એવી સંજ્ઞા આપવામાં આવી છે. ૮ ૩qવજ્ઞાનમિચર્યઃ અ. ક. લ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
