________________
: હ૪ :
ઉવસગ્ગહર સ્તોત્ર સ્વાધ્યાય આમ ત્રણે પ્રકારના આત્માને માટે આ સ્તોત્ર ફલાયક છે અને સૌને પિતપતાની કક્ષાનુસાર ફલે સાંપડે છે. [૧૦] ૨૯. ઉવસગહરં સ્તવને જાપ કરવા અંગે–
કેઈપણ મંત્ર યા તેત્રનો જાપ કેવી રીતે કરવો તે અંગે ગ્રંથકાર વિધિ દર્શાવે છે. તે વિધિ ઉવસગહરે તેત્રના જાપ અથવા મરણ માટે પણ તેટલી જ કૃત્યકારી અથવા કાર્યસાધક છે.
બે સ્થળોએ વિધિને ઉલેખ પ્રાપ્ત થાય છે. એક ગશાસ્ત્રમાં તે આ પ્રકારે –
“શરીરને સુખ થાય તેવા આસને બેસી, એક પુટને જોડેલું રાખી, નાસિકાના અગ્ર ભાગ ઉપર નેત્રયુગલને સ્થાપી, દાંતે પરસ્પરને સ્પર્શ ન કરે તે રીતે ભાવ અને તમે ભાવથી રહિત એવું પ્રસન્ન વદન રાખી, ભૂચાલન વગેરેથી રહિત થઈ, પૂર્વાભિમુખ ઉત્તરાભિમુખ યા જિનપ્રતિમાની અભિમુખ બની, પ્રમાદને ત્યાગ કરી, શરીરને સીધું અને સરલ રાખી ધ્યાનને પ્રારંભ કરવો જોઈએ.”
બીજા આચાર્ય શ્રી મેહેંગસૂરિ વિરચિત સૂરિ મુખ્યમંત્ર કપમાં તે નીચે પ્રમાણે સાંપડે છે –
- લાડી દ્વારા યુનું સેવન કરવું અને રેચન કરતાં એવી ભાવના કરવી કે રજોગુણરૂપ રક્તવાયુનું રેચન થઈ રહ્યું છે.
તે પછી સૂતાડી દ્વારા વાયુનું રેચન કરવું અને રેચન વખતે એવી ભાવના કરવી કે દ્વેષરૂપ કૃષ્ણવાયુનું રેચન થઈ રહ્યું છે.
તે પછી ચંદ્રનાડી દ્વારા વાયુને પૂરક કરીને નાભિમાં સ્થાપન કરો અને તે વખતે ભાવના કરવી કે સત્ત્વગુણરૂપ તવાયુનું આકર્ષણ થઈ રહ્યું છે.
તે પછી હેઠેને સારી રીતે બંધ રાખી, મુખને પ્રસન્ન રાખી, પરસ્પર દાતેનો સ્પર્શ ન થાય તે રીતે, દષ્ટિ નાસિકાના અગ્રભાગ ઉપર યા તે જે ધ્યેય છે તેના બિમ્બ આદિ ઉપર રાખી. જીમનું પણ ચાલન ન થાય તે રીતે અન્તજદુપરૂપ યા અનાહતનાદરૂપ દયેયમંત્ર આદિનું સ્મરણ કરવું.”
* सुखासनसमासीनः सुष्लिष्टाधरपल्लवः ।
नासाग्रन्यस्तदृग्द्वन्द्वो दन्तैर्दन्तानसंस्पृशन् ॥१३५॥ प्रसन्नवदनः पूर्वाभिमुखो वाऽप्युदङ्मुखः । अप्रमत्तः सुसंस्थानो ध्याता ध्यानोद्यतो भवेत् ॥१३६॥
. શા. પત્ર ૩૪૦ + चन्द्रेण राजसरूपं रक्तवायु सूर्येण द्वेषरूपं कृष्णवायु रेचयित्वा पुनः शशिना सत्वगुणरूपं श्वेतवायुमाकृष्य नाभौ च संस्था-य प्रसन्नास्यः सुश्लिष्टौष्ठयुगो दन्तैर्दन्तानस्पृशन् नासायां ..मूतौं वा न्यस्तदृष्टिर्जिवामप्यचालयन् अन्तर्जल्पाकारमनाहतनादरूपं वा स्मरणमारमेत ।
સૂ૦, મં, ક, સ, ભા. ૧ પૃ. ૧૪૭.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
