Gurutattvavinischay Part 2

SR No.: 001508
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Rajshekharsuri
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Publication Year: 1987
Total Pages: 294
Language: Prakrit, Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari, Principle, & Religion
File Size: 21 MB

Page 54

४२]
[ स्वोपशवृत्ति-गुर्जरभाषाभावानुवादयुते __'इय'त्ति । इदं भणितं चरणार्थ योऽसंविग्नः संविग्नमुपसंपद्यते तमधिकृत्य । 'द्वयोः' ज्ञानदर्शनयोरर्थाय योऽसंविग्न उपसंपद्यते तस्य 'स्वच्छन्दः' स्वाभिप्रायो नासा प्रतीच्छनीय इति; एतत्पदमेवं कल्पभाष्यवृत्तौ विवृतं युक्तं चैतत् । 'यत्' यस्मात् 'पञ्जरभग्ने' ज्ञानदर्शनार्थमुपसम्पद्यमाने व्यवहारेाप यतना भणिता, सा च यतनाकर्गीितार्थस्येच्छापर्यवसन्नैवेति । तत्र पञ्जरो नामाऽऽचार्योपाध्यायप्रवर्तकस्थविरगणावच्छेदकभिक्षुवृषभक्षुल्लकवृद्धादिसङ्ग्रहः, अथवाऽऽचार्यादीनामन्योन्यं सारणा आचार्यादीनां परस्पर मृदुमधुरभाषया सोपालम्भा वा शिक्षेत्यर्थः, अथवा खरपरुषतर्जनापूर्व प्रायश्चित्तप्रदानेन यदसामाचारीतो निवर्त्तनम् , तदुक्तम्"पणगाइसंगहो होइ पंजरो जा य सारणाऽण्णोणं । पच्छित्तचमढणाहिं, णिवारणं सउणिदिद्रुतो ॥१॥" त्ति । एतदभिमुखाः पञ्जराभिमुखा उच्यन्ते, अस्मात्प्रतिनिवृत्तमतयस्तु पञ्जरभन्ना उच्यन्ते, तेषां यतना चेयम् -“नत्थेयं मे जमिच्छसि, सुअं मया आम संकियं तं तु । न य संकियं तु दिज्जइ, निस्संकसुए गवेस्साहि ॥१॥" यदिच्छसि शास्त्रं श्रोतुं तदेतन्मे मम पार्श्वे नास्ति । अथ ब्रूयान्मयेदं श्रुतं यथाऽमुकं शास्त्रं भवद्भिः श्रुतमिति, तत्राह-आम तच्छास्त्रं मया श्रुतं केवलमिदानीं शङ्कितं जातं न च शङ्कितं दीयते तस्मानिःशङ्कश्रुताद्वेषय । नन्वेवं परविप्रतारणचिन्तया विद्यमानमपि श्रुतं नास्ति शङ्कितं वेत्यादिवचनेन च मायामृषावाददोषः, तथा चानार्जवं ततो विशुद्धिन स्यात , "सोही उज्जुअभूअस्स” इत्यादि पारमर्षप्रामाण्यात् , तदुक्तम्-"उत्थ भवे मायमोसो, एवं तु भवे अणज्जवं तस्स । वुत्तं च उज्जुभूए, सोही तेलुक्कदंसीहिं ॥१॥” उच्यते-इयं यतना खल्वगीतार्थे क्रियते, गीतार्थे त्वेवम्भूतदोषः सुविहितैन प्रतीच्छनीय इति स्फुटाक्षरैरपि निवेदनं क्रियते, न चैवं भणितः स रुष्यति गीतार्थत्वात् , गीतार्थो हि सर्वामपि सामाचारीमवबुध्यत इति । यदि पुनरगीतार्थेऽपि सद्भूतदोषोच्चारणस्नेहोपदर्शनराहित्याभ्यां स्फुटरूक्षाक्षरैरेव निवारणा क्रियते तदा तेषां विद्वेषोत्पत्तिरात्मनो मत्सरवादश्च भवतीति विप्रतारणबुद्धिं विना पराप्रीत्यनुत्पादकतया परिणामसुन्दरतया चोभयोरपि गुणमपेक्ष्य तथाविधवागयतनायां क्रियमाणायां न कोऽपि दोष इति, तदुक्तम्-- "एस अगीए जयणा, गीए, वि करंति जुञ्जइ जं तु । विद्दोसकर इहरा, मच्छरवादो व फुडरुक्खे ॥१॥"
જે અસંવગ્નિ ચારિત્ર માટે સંવિગ્નની ઉ૫સંપદા સ્વીકારે તેને આશ્રયીને આ (=ઉપર્યુક્ત) વિધિ છે. પણ જે અસંવિગ્ન જ્ઞાન-દર્શન માટે સંવિગ્નની ઉપસંપદા સ્વીકારે छ तेने स्वच्छन्दः पातानी ४२छ।, अर्थात् न स्वी२. स्वच्छन्द पहना ४६५मायनी ટીકામાં આ પ્રમાણે (કન સ્વીકારો એવો અર્થ કર્યો છે, અને તે બરાબર છે. કારણકે
૨ભન્ન જ્ઞાન-દર્શન માટે ઉપસ પદી સ્વીકારે ત્યારે થવહાર સૂત્રમાં પણ યતના કરવાની કહી છે, અર્થાત્ તે આવે ત્યારે કેવી રીતે નિષેધ કરે, કેવી રીતે નિષેધ ન કરે વગેરે યતના કહી છે. તે યતના &યતના કરનાર તે ગીતાર્થની ઇચ્છાને આધીન જ છે.
એક આ યતના જે તેને ન રાખવાનો હોય તે જ ઘટી શકે. જે રાખવાનો હોય તો આ યતના ન ઘટી શકે. એટલે આ યતનાથી સિદ્ધ થાય છે કે તેને ન રાખવો. આથી ક૫ભાષ્ય વૃત્તિમાં 'स्वच्छन्द' पहने। 'स्वीर न ४२।' मे रे अर्थ यो छे ते परामरछ. मेटले पू० पाध्याय महारारे "व्यवहार सूत्रमा पय यतना हीछे" येथन पभाष्य वृत्तिन। 'स्वच्छन्द' पहना अथ સ્વીકાર ન કરે' એ બરોબર છે, એને સમર્થન માટે કર્યું છે.