Gurutattvavinischay Part 2

SR No.: 001508
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Rajshekharsuri
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Publication Year: 1987
Total Pages: 294
Language: Prakrit, Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari, Principle, & Religion
File Size: 21 MB

Page 152

१५०]
[ स्वोपनवृत्ति-गुर्जरभाषाभावानुषावयुते • ‘एवं'ति । एवं विषयगतगुणकृतशुभत्वाभावेऽपि प्रतिमातो जिनगुणारोपात्प्रकारशुभतया शुभसङ्कल्पो भवतु विषयागतोऽपि नाशुभ इति किश्चिद्गुणसादृश्येन शुभ एवेति । लिङ्गे तु दोषजनिताशुभसङ्कल्पेन प्रतिबन्धाच्छुभसङ्कल्प उत्तिष्ठत एव न । अथ तटस्थतया कथञ्चित्प्रतिसंहिते लिङ्गे भवेदपि तथाप्ययं 'निर्गुणान्' पार्श्वस्थादीनुद्दिश्य भवन् कथं युक्तः, शुभतया वक्तुं प्रकारकृतशुद्धताया अप्यभावात् । यतो भणितमावश्यके ॥१७८॥
जइ वि य पडिमासु जहा, मुणिगुणसंकप्पकारणं लिंगं ।
उभयमवि अस्थि लिंगे, ण य पडिमासूभयं अत्थि ॥१७९॥ 'जइ वि यत्ति । यद्यपि च प्रतिमासु यथा मुनीनां गुणाः-व्रतादयस्तेषु सङ्कल्प:अध्यवसायस्तत्कारणं '
लिङ्ग' द्रव्यलिङ्गं तथापि प्रतिमाभिः सह वैधर्म्यमेव, यत उभयमप्यस्ति लिङ्गे सावद्यकर्म निरवद्यकर्म च । तत्र निरवद्यकर्मयुक्त एव यो मुनिगुणसङ्कल्पः स सम्यक्संकल्पः स एव च पुण्यफलः, यः पुनः सावद्यकर्मयुक्तेऽपि मुनिगुणसङ्कल्पः स विपर्याससङ्कल्पः क्लेशफलश्चासौ विपर्यासरूपत्वादेव । न च प्रतिमासूभयमस्ति चेष्टारहितत्वात् , ततश्च तासु जिनगुणविषयस्य क्लेशफलस्य विपर्याससङ्कल्पस्याभावः, सावद्यकर्मरहितत्वात् प्रतिमानाम् । आहेत्थं तर्हि निरवद्यकर्मरहितत्वात् सम्यक्सङ्कल्पस्यापि पुण्यफलस्याभाव एव प्राप्त इति, उच्यते-तस्य तीर्थकरगुणाध्यारोपेण प्रवृत्ते भाव इति ॥१७९।।
આ વિષયની હવે પ્રસ્તુતમાં યોજના-ઘટના કરે છે (ઘટાવે છે):
એમ પ્રતિમામાં ગુણ ન હોવાથી તેનાથી વિશેષ્યકૃત સંકલ્પ તે થાય જ નહિ. માત્ર જિનગુણના આરોપણથી (જિનગુણે શુભ હોવાથી) પ્રકારકૃત શુભસંક૯૫ ભલે થાય, तभा छ aiधा (विशेष) नथी.
પ્રશ્ન-પ્રતિમામાં સાક્ષાત્ જિનગુણ નથી, માત્ર આરોપણ છે, તે તેવા આરોપણથી થાય તે સંકલ્પ શુભ કેમ કહેવાય ? ઉત્તર-જિનગુણના આરેપણથી થયેલ સંકલ્પ (જિનગુણ અશુભ ન હોવાથી) અશુભ નથી અને એમ અશુભ ન હોવું એ પણ અપેક્ષાએ કંઈક ગુણ કહેવાય. એ રીતે ગુણ શુભ છે તો તેની સમાનતાથી સંકલ્પ પણ શુભ જ છે - લિંગમાં તે દોષથી ઉત્પન્ન થતા અશુભ સંકલ્પથી શુભસંક૯૫માં પ્રતિબંધ (વિરોધ) થાય છે તેથી શુભસંક૯૫ ઉઠતો જ નથી. જોકે ક્યારેક કઈ રીતે કઈ ભદ્રિક જીવને માધ્યશ્ય ભાવથી લિંગમાં શુભસંકલ્પ થાય પણ ખરો, તે પણ “પાર્થસ્થાદિમાં થતું (મુનિગુણ સંબંધી) સંક૯પ શુભ છે” એમ કેમ કહેવાય? અર્થાત્ તેને ભદ્રિક જીવને એ સંકલ્પ શુભ કહેવો તે યોગ્ય નથી. કારણકે તેમાં પ્રકારકૃત શુદ્ધિ પણ નથી.
x કઈ ભદ્રિક જીવને સારા-ખોટાના ભેદનું જ્ઞાન ન હોય, તેથી તેને કોઈ પણ સાધુવેષને જોઈને “આ જૈન સાધુ આત્મકલ્યાણનું કારણ છે” એ ભાવ થાય. એમ તેને માત્ર વેષધારીમાં પણ શુભ સંક૯૫ થઈ શકે.