________________
૬૯૨
મોટી ભૂલ થાય છે? એને તે અનુભવ થાય ત્યારે ખબર પડે. પૈસા મળવાથી બધું મળી જાય છે એવું નથી. માલ-સામાન વેચીને પૈસા ભેગા કરાય છે. પરંતુ પૈસા પણ આપીને ઈજજત, આબરૂ, મે પ્રતિષ્ઠા ખરીદાય છે. આથી લેકે પાપ-વ્યાપારથી પૈસા તે કમાઈ લે છે અને પછી સમાજમાં યશ, પ્રતિષ્ઠા મેળવવા માટે દાન-પુણ્યના માગમાં પૈસાને પ્રવાહી બનાવીને વહેવડાવે છે. જેથી તેનું નામ સમાજમાં બની રહે છે. દામથી કામ થાય છે. ઈજજત, શોભા, યશ, પ્રતિષ્ઠા વિ. મળે છે, પરંતુ જ્ઞાની ગીતાર્થોએ ધર્મકાર્યમાં દાન-પુણ્ય ન્યાય સંપન્ન વૈભવથી વાપરવાને ઉપદેશ આપે છે. પેલે સજજન પણ લાખ રૂપિયા ધર્મ-ક્ષેત્રમાં બેલીને દાન-પુણ્ય કરવા લાગ્યો. પરંતુ એમાં પણ પાપવૃત્તિએ પિતાની જમાવટ તે કરવા માંડી. પૈસા લખાવે, બેલે ખરો પણ એક પણ પૈસા જમા કરાવે નહીં. સમાજમાં એક વાર તે તેમના નામની બેલબાલા થઈ જાય કે કેટલું દાન કરે છે? પણ પછી ભડે ફુટતાં ખબર પડે કે આ કેટલું મોટું પાપ છે? ભવભવાંતરમાં ડુબવાની વાત છે. છેવટે એવું સમજાય છે કે આ પાપને પૈસે એવા પાપના દરવાજેથી આવ્યો છે કે તે અંતે તે પાપની બુદ્ધિ જ ઉત્પન્ન કરાવશે. એમાં કોઈ આશ્ચર્ય નથી. શાસ્ત્રકાર મહર્ષિ કહે છે કે પૈશુન્યવૃત્તિવાળાનું દાન-પુન્ય બધું વ્યર્થ જાય છે.
दानं च निफलं नित्य, शौर्य तस्य निरर्थकम् । पैशुन्थं केवल चित्ते, वसेद्यस्याऽयशो भुवि ।।
જેના મનમાં પશુન્ય વૃત્તિનું પાપ સદા રહે છે એનું દાન સર્વથા નિષ્ફળ જાય છે, એની શુરવીરતા શક્તિ બધું નિરર્થક બને છે અને સંસારમાં અપયશ, અપ્રતિષ્ઠા મળે છે. વાન-શી૪–તપો-મરાતે કૃપો મુવી यस्य मनो वचः कायैः, पैशुन्य नाभिस श्रयेत् ॥
પૃથ્વીતલ ઉપર એ મનુષ્યના દાન–શીલતપ ભાવધર્મની વૃદ્ધિ થાય છે જેના મન-વચન-કાયામાં શૈશુન્યવૃત્તિને પાપને અંશ પણ રહેતો ન હોય! મનથી, વચનથી અને કાયાથી પણ જે ચાડી ખાવાના પાપને આશ્રય કરતું નથી તેના દાનાદિ ધર્મ વૃદ્ધિ પામે છે. શેભાસ્પદ બને છે. શાસ્ત્રકાર મહર્ષિઓના આ ઉપરોક્ત શબ્દો પર ધ્યાનથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
