________________
૧૨૫
પછી તે એક હોય, બે હય, ત્રણ હોય, ચાર હોય કે પાંચ હોય. ‘ઈન્દ્રિયેા બનાવ્યા પછી જીવ શ્વાસોચ્છવાસ ગ્રહણ કરે છે. શ્વાસરવાસ પણ વર્ગ છે. પાંચમાં ક્રમે તે ભાષા વગણના પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરીને ભાષાની પર્યાપ્તિ પૂર્ણ કરે છે જેથી તે સુખ દુઃખ વ્યકત કરવા માટે યોગ્ય વ્યવહાર કરી શકે. છેલ્લે મનેવગણાના પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરી ને તે મનની પર્યાપ્ત પૂર્ણ કરે છે. જેથી તે વિચારી શકે, આમ જીવ માત્રુ ઉત્પત્તિ સ્થાનમાં એાછા વત્તા અંશે આવી ૬ પથતિઓ જાતે જ નિર્માણ કરી લે છે અને તેના દ્વારા જીવને જીવવામાં સહાયતા મળે છે. આ વ્યવસ્થામાં જે તે જીવની જેટલી ઈન્દ્રિય હોય એટલી પર્યાપ્તિ નિર્માણ કરે છે. સંગ્નિ પંચેન્દ્રિય દેવ, મનુષ્ય, નારક અને તિર્યંચના જી ૬ પર્યાતિઓ બનાવી લે છે અને ત્યારે જ તે જીવન જીવી શકે છે. દસમાણ
पणि दि अतिबलूसा, साऊ दस पाण, चउ छ सग अट्ठ । इग दुति चउरिंदीण, असन्नि सन्नीण नव दस य ॥
પ્રાણ દસ પ્રકારના છે. એમાં પાંચ ઇન્દ્રિયાના પાંચ, મન-વચન અને કાયાને એકેક જેને “બલ” કહેવામાં આવે છે. બાકીના શ્વાસેવાસ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
