________________
૧૨૪ ૬ પર્યાપ્તઓ –
आहार शरीरिंदिय पज्जति, आणपाण भासमणे । चउ पंच पंच छप्पिय इंग विगला सन्नीऽसन्नीणं ॥
જીવ માત્ર સંસારમાં પોતાનાં કર્મ અનુસાર ગતિ પ્રાપ્ત કરે છે અને યથા તથા ગતિમાં તેનું ઉત્પત્તિસ્થાન નકકી થાય છે. ત્યાં જઈને જીવ તે ગતિ અનુસાર જીવન જીવવા માટે પિતાને જરૂરી ઘડતર કરી લે છે. સંસારી જીવ તે શરીરી છે. શરીર વગર તો જીવ રહી શકતો નથી. તેથી શરીર બનાવવા માટે જીવ જેવો યોનિમાં ઉત્પન્ન થાય છે કે તુરત જ તે નિ અનુસાર આ ડાર ગ્રડણ કરીને પિતાનું શરીર બનાવે છે. જીવને સંસારમાં રહેવા માટે જ પર્યાપ્ત વરતુઓ છે. તેને પર્યાપ્તિએ કહેવામાં આવે છે. શાસ્ત્રમાં આવી છે પર્યાતિઓ ગણાવવામાં આવી છે. (૧) આહાર (૨) શરીર (૩) ઈદ્રિય (૪) શ્વાસેવાસ (૫) ભાષા. (૬) મન બધાં જ પત પિતાની ગતિ અનુસાર થોડા-વત્તા પ્રમાણમાં પર્યાપ્તિઓ બનાવી લે છે.
મન—
ભાષા --
વસ ---—
ઈન્દ્રિય
શરીર
એકેન્દ્રિયને-૪
વિકલેન્દ્રિયને– અને અસંશિને–પ
સંજ્ઞિ પંચેન્દ્રિયને–૬
આહીર –
આમ જીવ સૌથી પહેલાં ઉત્પત્તિસ્થાન-માતાની નિમાં આહાર ગ્રહણ કરે છે આહારના માધ્યમથી તે પુદ્ગલેને પિન્ડ બનાવીને
દારિક શરીરની રચના કરે છે. શરૂઆતમાં તે જીવ ગર્ભમાં માંસના એક લોચા જેવો જ હોય છે પછી ધીમે ધીમે એને વિકાસ થાય છે અને શરીર તેમજ ઇન્દ્રિયનું નિર્માણ કરે છે. જીવ પોતાના કર્મ અનુસાર જેટલી ઈન્દ્રિયવાળ થવાનું હોય એટલી ઇન્દ્રિયનું નિર્માણ કરી લે છે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
