________________
પ્રાચીન પ્રણાલીમાં મળતી ન હતી.... પરંતુ એ શૈલીના ચારસો વર્ષના પ્રચલન છતાં જૈન દર્શનમાં એ શૈલીનો પ્રવેશ થયો ન હતો.... તેમાં જૈનાચાર્યોની શિથિલતાને જ કારણ માનવું જોઈએ. કારણ, જો પોતાના શાસ્ત્રને નિત્યનૂતન રાખવું હોય તો જે જે અનુકૂળ કે પ્રતિકૂલ વિચારો પોતાના સમય સુધી વિસ્તર્યા હોય તેનો યથાયોગ્ય રીતે પોતાના શાસ્ત્રમાં સમાવેશ કરવો આવશ્યક છે. અન્યથા તે શાસ્ત્ર બીજાં શાસ્ત્રોની હરોળમાં ઊભું રહી શકે જ નહીં. એ ચારસો-સાડા ચારસો વર્ષના વિકાસનો સમાવેશ એકલે હાથે વાચક યશોવિજયજીએ જૈન શાસ્ત્રમાં કર્યો... તેમણે અનેક વિષયોના ગ્રંથો લખ્યા છે, પણ તે ન જ લખ્યા હોત તો પણ તેમણે જે જૈન દર્શનને નવ્યન્યાયની શૈલીમાં મૂકીને અપૂર્વ કાર્ય કર્યું છે તેને લઈને તેઓ અમર થઈ ગયા છે....... અઢારમી સદીમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજ શ્રી યશોવિજયજીએ જે કાર્ય કર્યું તે પાછું ત્યાં જ અટકી ગયું.”
- “સ્મૃતિગ્રંથ', પૃ. ૯૬-૧૭ (ખ) શ્રી જિતેન્દ્રભાઈ શાહ જણાવે છે :
“તેઓ જૈન દર્શનના પદાર્થો-તત્ત્વોને નવ્યન્યાયની શૈલીમાં રજૂ કરનાર પ્રથમ જૈન દાર્શનિક હતા. તેમની પૂર્વે પણ ઘણા જૈનાચાર્યો થઈ ગયા કે જેમણે દાર્શનિક ક્ષેત્રે મહત્ત્વનું પ્રદાન કર્યું હોય, પરંતુ સારાય ભારતવર્ષમાં ફેલાઈ જનાર નવ્ય ન્યાયની શૈલીની ઊણપ જૈન દર્શનમાં વર્તાતી હતી, જે ખોટને ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીએ પૂરી કરી છે.” - “સ્વાધ્યાય-ગ્રંથ', પૃ. ૧૬૭ (વિશેષ ચર્ચા માટે જુઓ : પૃ. ૧૭૯)
જ્ઞાનસારનું તત્ત્વદર્શન
12
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
