________________
ટિપ્પણુ
૧૪૩
૩૩૬. આ સૂત્રથી હવે વિભક્તિ-પ્રત્યયેાનુ પરિવતન અપાય છે તે ૩૫૯ સુધી ચાલુ રહે છે.
પ્રાપ્ત અપભ્રંશ સાહિત્યમાં પુલિંગ પંચમી એકવચનમાં દુ કે દ્દો પ્રત્યયાંત રૂપા જ મળે છે. મૈં પ્રત્યયાંત રૂપા મળતાં નથી.
જૂનાં મૂળને ઋકાર જળવાઈ રહ્યો છે. જુઓ ‘વ્યાકરણ’. વત્તે, જરેફ્—આવાં રૂપા માટે ૩૩૪માં સંમાળેક્ ઉપરનુ` ટિપ્પણું જુએ.
નવ એ ક્રિમનું રૂપાંતર છે (સૂત્ર ૯૭); ક્રિમ માટે જીએ સૂત્ર ૪૦૧. સૂક્ એ નામ ચૂ ધાતુ પરથી પ્રાકૃત-અપભ્રશ ભૂમિકામાં સધાયેલુ છે. જીએ ‘વ્યાકરણું.’
૩૩૮. સંસ્કૃતના ૬-અતી અંગેા (મનસ, સરલઃ) ઉપરથી ષષ્ઠીને ફૈ (કે "દું) પ્રત્યય ઊતરી આવ્યે છે (મળતો, સમો>મળતા, સદ્દા). 'દુની અસર નીચે સં. નનસ્ય પરથી થયેલા પા. જ્ઞળક્ષ્યનું અપભ્રંશમાં નગરવુ થયું અને કેટલાક સાવ નામિક રૂપોમાં સાર એકવડેા થતાં "સુ પ્રત્યય સધાયા (તસ્મુ> સમુ). હેમચંદ્ર °ૐ પાંચમી પૂરતા જ આપે છે. પણ સાહિત્યમાં ષષ્ઠીના તરીકે યે તે સુપ્રચલિત છે.
પ્રત્યય
તલુ સુજ્ઞળક્ષુ-પ્રાકૃત-અપભ્ર’શમાં ષષ્ઠી એ સંસ્કૃત ચતુથી અને ષષ્ઠી 'તેનું કામ કરે છે.
વૃદ્ધિ
બલિદાન આપવું'. ‘સ્વિરૂપ' કમ‘ણિ વર્તમાન પહેલે પુરુષ એકવચન. સરખાવા ૩૮૯ (૧).
૩૩૯. સ. સુ-મતી અંગેાનું ષષ્ઠી બહુવચનમાં સામ્ થાય; પ્રાકૃતમાં કું. પછી ૐ, સતુ અપભ્રંશમાં સામાન્યતઃ સરું થાય છે ... (સૂ. ૪૧૯), પશુ અહીં સદ્ એમને એમ વપરાયું છે. ગોધિારત. ઉદાહરણ એક અન્યોક્તિ છે. વાત સંગ્રામ ખેલતા સુભટની છે. માં તે તેમની સહાયતાથી સ્વામી વિજય મેળવે છે, કાં તે તેએ સ્વામીની સાથે જ પડે છે.
૩૪૦. ૩૪૦, ૩૪૧, ૩૪૩ એ સુત્રા ઋકારાંત-કારાંત અગા વિશે છે. સાહિત્યમાં અકારાંત નામેાનાં પણ પ્રત્યયાંત જખ્ખી બહુવચનનાં રૂપો મળે છે. ૩૪૦. (૨) ના એ ઢોલ્હા સામાની જેમ પ્રથમાદ્વિતીયા એકવચનનું આકારાંત રૂપ છે. ઉત્તરાર્ધામાં જ સુત્તર જેવુ રૂપ સાથેાસાથ વપરાયુ છે એ યાનમાં રાખવાનું છે. દિ ને બદલે ૢિ (એક માત્રા) છંદ જાળવવા, પ્રાચીન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
