________________
V
hy
V
૧૩
અપભ્રંશ વ્યાકરણ - શૌરસેની પ્રભાવને જેમ અહીં ઉલ્લેખ છે તેમ અપભ્રંશવિભાગના છેલા (= ૪૪૬માં) સૂત્રમાં પણ અપભ્રંશમાં ઘણી વાર પ્રક્રિયા શૌરસેનીની જેવી થતી હોવાની વાત કરી છે. આના ખુલાસા માટે સૂત્ર ૩૯૬ ઉપરનું ટિ૫ણ જુઓ. ઉદાહરણમાં સ્વરપરિવર્તન આ પ્રમાણે છે :
રૂ>s, ગ = > વુ, ૨ બાબ : વીજા> વળ>; a>, રદ્દ, હિ
>g : થi> ૩> કે વાદ્>વાણા. વાહ
> = gષ્ઠ>દિ તૃળ>g >; : પૃષ્ઠ>વિદ; >તિષ્ણુ સુકૃતમUદુ >>g : ga>પુષ્ટિ
: gss>દ્ધિ, વિદિ, gટ્ટ રૂ : fસૂવ>વિનવું > રૂઢિ : વરુન:>જિનિક g>શું ? જેવા>ટી v>૩ સેવા>સ્ટિ ગૌ> : >mોરિ
>18 : શૌરષ્ટ્રાર
>; : જ>ોરિ, જરિ ભાષામાં થતાં પરિવર્તન નિયમબદ્ધ કરી શકાય તેટલા વ્યવસ્થિત હોય છે, જ્યારે ઉપર્યુક્ત ફેરફારો અપભ્રંશમાં સાવ અતંત્રતા પ્રવર્તતી હતી કે શું, એવી શંકા ઊભી કરે તેમ છે. ખરી રીતે તે આ ફેરફારો જે રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે તે રીત જ વાંધાભરી છે. જુદાંજુદાં બળો ને વ્યાપાર દ્વારા સિદ્ધ થયેલા ફેરફારોની ઉપરનાં ઉદાહરણમાં ભેળસેળ કરી દીધેલી છે. 8 ના અ, રૂ
ને , સ્ટ્ર ના રુ, દૃષ્ટિ; 9 ને , રૂ; ને ; બૌ ના અ૩, થો; અને શ, રેં ના જ, રૂ એ પરિવત’ને ક્રમિક ધ્વનિવિકાસનું પરિણામ છે, જ્યારે વાહૂના વાણા, વાદ; વૃzમુના છકારાંત પ. પતિ, અને રાજાના દ, દર એ પરિવતને સાદશ્યમૂલક છે. કમિક અવનિપરિવતનમાં પણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
