________________
३०
शब्दार्थ
आ
365
इदम आयः । 'इदम्' का 'आय-'। वृत्ति अपभ्रंशे ‘इदम्'-शब्दस्य स्यादौ 'आय-' इत्यादेशो भवति ॥
अपभ्रंश में इदम् शब्द का 'सि'( = प्रथमा एकवचन का) आदि
(कारक-प्रत्यय) लगने पर 'आय-' एसा आदेश होता है । उदा० (१) आयइँ लोअहो लोअणइँ जाई-सरइँ, न भंति ।
अ-प्पिएँ दिइ मउलिअहि पिएँ दिइ विहसंति ॥ आयइँ-इमानि । लोअहो -लोकस्य । लोअण-लोचनानि । जाई-सरईजाति-स्मराणि । न-न । भंति-भ्रान्तिः । अ-प्पिऍ-अप्रिये । दिइदृष्टके, दृष्टे । मउलिअहि-मुकुलन्ति । पिएँ-प्रिये । दिइ-दृष्टके,
दृष्टे । विहसंति-विकसन्ति ॥ "छाया
लोकस्य इमानि लोचनानि जाति-स्मराणि, न भ्रान्तिः । (यतः तानि)
अप्रिये दृष्टे मुकुलन्ति, प्रिये दृष्टे (तु) विकसन्ति ॥ अनुवाद
लोगों के इन लोचनों को पूर्वजन्म की स्मृति होती है (इसमें) संदेह नहीं । (क्योंकि वे) अप्रिय जन को देखने पर मूंद जाते हैं, (जबकि)
प्रिय को देखने पर विकसित होते हैं (= खिल उठते हैं)। उदा० (२) सोसउ म सोसउ चिअ, उअही वडवानलस्स किं तेण ।
जं जलइ जले जलणो, आएण वि किं न पज्जतं ॥ शब्दार्थ
सोसउ-शुष्यतु । म मा । सोसउ-शुष्यतु । चिय-एव । उअहीउदधिः। वडवानलस्स-वडवानलस्य । किं-किम् । तेण-तेन । ज-यद । जल इ-ज्वलति । जणे-जले । जलणो-ज्वलनः । आएण-अनेन । विअपि । किं-किं । न-न । पज्जत्तं-पर्याप्तम् ॥ उदधिः शुष्यतु, मा (वा) शुष्यतु एव । वडवानलस्स तेन किं ? यद
जले ज्वलनः ज्वलति, अनेन अपि किम् न पर्याप्तम् ॥ अनुवाद
समुद्र सोख लिए जाओ या न भी जाओ-इसमें बड़वानल का क्या जाता है ? क्या जल में अग्नि जलता हैं इससे ( = इतना) भी पर्याप्त नहीं है ?
छाया
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
