________________
शब्दार्थ
छाया
विपिअयारउ-विषिय-कारकः । जइ वि-यदि अपि । प्रिउ-प्रियः । तो वि-ततः अपि, तथा अपि । त-तम् । आणहि-आनय । अज्जु-अध। अगिण-अगिगना । दड्ढा-दग्धम् । जइ वि-यद्यपि । घर-गृहम् । तो-ततः, ततोऽपि । ते-तेन । भग्गि-अग्निना । कज्जु-कार्यम् । यदि अपि प्रियः विपिय-कारकः, तथा अपि तम् अद्य मानय । यद्यपि
अग्निना गृहम् दग्धम् , ततः अपि तेन अमिना कार्यम् ।। प्रियतम यदि अपराधी (हों), फिर भी उसे आज ले आना । आग ने घर जलाया हो फिर भी आग से (हो) काम लेना है (= आग के बिना चलता नहीं है)। एवमुकारादप्युदाहाः ॥ इस प्रकार (संशा के अंत्य) 'उ' कार के बाद (आते -एं' आदि के) भी उदाहरण दिये जायें।
अनुवाद
वृत्ति
344
वृत्ति
उदा०
स्यम्-जस-शसां लुक् ।। 'सि', 'अम्', 'जस् , शस.' का लोप । अपभ्रंशे 'सि, अम्, जस., 'शस ' इत्येतेषां लोपो भवति । अपभ्रंश में 'सि' (= प्रथमा एकवचन का 'स' प्रत्यय), 'अम्' (द्वितीया एकवचन का 'म्' प्रत्यय), 'जस' ( - प्रथमा बहुवचन का 'अस' प्रत्यय)
और 'शस्! ( = द्वितीया बहुवचन का ‘अस्' प्रत्यय) का लोप होता है। (१) 'एइ ति घोडा, एह थलि' इत्यादि । (देखिये 330/4) । अत्र स्यम् -जसा लोपः । यहाँ (उपर्युक्त उदाहरण में) 'सि', 'अम्' और 'जस' का लोप हुआ है। (२) जिव जिव बंकिम लोअणहँ निरु सालि सिक्खेइ ।
तिव तिव वम्महु निअयसर खर-पत्थरि तिक्खेइ ॥ जिव जिव-यथा यथा । वंकिम-वक्रिमाणम् । लोअणहँ-लोचनयोः । निरु-नितराम् । सावलि-श्यामला । सिक्खेइ-शिक्षते । तिव तिव-तथा तथा । वम्महु-मन्मथः । निअय-निजकान् । सर-शरान् । खर-पत्थरि --खर-प्रस्तरे । तिक्खेइ-तीक्ष्णयति ॥
वृत्ति
उदा०
शब्दार्थ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
