________________
उदा० (१) संदेसे काइँ तुहारे ण जं संगहों न मिलिज्जइ ।
सुइणंतरि पिएँ पाणिऍण पिअ पिआस किं छिज्जइ ॥ शब्दार्थ
संदेसे -संदेशेन । काइँ-किम् । तुहारे ण-त्वदीयेन । जं-यद् : संगहों-संगाय । न-न । मिलिज्जइ-मिल्यते । सुइणंतरे-स्वप्नान्तरे । पिए-पीतेन । पणिऍण-पानी येन । पिअ-प्रिय । पिआस-पिपासा । किं
किम् । छिज्जइ-छिद्यते । छाया
यद संगाय न मिल्यते (तद) त्वदीयेन संदेशेन किम् । प्रियतम, किं
स्वप्नान्तरे पीतेन पानीयेन पिपासा छिद्यते ? अनुवाद यदि रुबरु न मिले 'संग न मिले' तो तुम्हारे संदेश से क्या (लाभ) ?
प्रियतम स्वप्नावस्था में पानी पीने से क्या प्यास बुझती है ? उदा० (२) देक्खि अम्हारा कंतु । (देखिये 345) उदा० (३) बहिणि महारा कंतु । (देखिये 351) 435
अतोत्तुलः ॥ 'अतु' का 'डेत्तल' । वृत्ति अपभ्रंशे इदं-कि-यत्तदेतद्भ्यः परस्य अतोः प्रत्ययस्य 'उत्तुल' इत्या
देशो भवति । अपभ्रंश में, 'इदम्', 'किम्', 'यद्', 'तद्', 'एतद्' के परवर्ती 'अतु'
प्रत्यय का डित् ‘एत्तुल' ऐसा आदेश होता है । उदा० एत्तुलो । केत्तलो | जेत्तुलो । तेत्तलो । एत्तुलो ॥ इयान् । कियान् ।
यावान् । तावान् । एतावान् । 436
___ त्रस्य डेत्तहे ॥ 'त्र' का 'डित्' 'एत्तहे'। वृत्ति
अपभ्रंशे सर्वादेः सप्तम्यन्तात् परस्य 'त्र'-प्रत्ययस्य 'डेत्तहे' इत्यादेशो भवति ।
अपभ्रंश में, सप्तम्यन्त 'सर्व' आदि के परवर्ती 'त्र' प्रत्यय का डित् 'एत्तहे' ऐसा आदेश होता है । एत्तहे तेत्तहे बारि घरि लच्छी विसंतुल धाइ । पिअ-भट्ठ व गोरडी निच्चल कहि-विन ठाइ ।।
उदा०
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
