Trishashtishalakapurushcharitammahakavyam Parva 5 6 7

SR No.: 001457
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Ramnikvijay Gani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2001
Total Pages: 338
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Story
File Size: 9 MB

Page 336

॥ सप्तमं पर्व ॥
॥ प्रथमः सर्गः ॥
प्रायो विचार कोषः सुप्रशमः खलु ॥ २३॥
यथा राजा तथा प्रजाः ||३३||
असह्यो हि स्त्रीपराभवः || ४६ || वन्दनीयः सतां साधुपकारी विशेषतः ॥४९॥ निर्नाथानां कुतः शौर्यं ? हतं सैन्यं ह्यनायकम् ॥७६॥ क्वाऽप्युपायोऽपसर्पणम् ॥८४॥
मृत्यवे हि स्याद् वीरैर्वैरं चिरादपि ॥ ९५ ॥
बलवानपि किं कुर्यात् प्राप्तः केसरिणा करी ? ॥ १२३॥ भिप्रायां प्राय: प्राणा हि तृणसन्निभाः ॥ १२८॥
॥ द्वितीयः सर्गः ॥
तालिका नैकहस्तिकाः ||३६||
महतामपराद्धे हि प्रणिपात: प्रतिक्रिया ॥६९॥ सरसो लूनपद्यस्य भग्नदन्तस्य दन्तिनः । शाखिनश्छिन्नशाखस्याऽलङ्कारस्य च निर्मणेः ॥ ११९ ॥ नष्टज्योत्स्नस्य शशिनस्तोयदस्य गताम्भसः । परैश्च भग्नमनस्य मानिनो धिगवस्थितिम् ॥ १२० ॥ युग्मम् ॥ आश्रयस्य हि दौर्बल्यादावितः परिभूयते ॥ १४३॥ महतामागमो ह्याशु क्लेशच्छेदाय कस्य न ? ॥ १४८ ॥ दोष्मतां हि प्रियो युद्धातिथिः खलु ॥ २०५ ॥ दोष्मन्तो हि निजैरेव दोर्भिर्विजयकाङ्क्षिणः ॥ २११ ॥ क हस्तिनामवस्थानं वने सिंहनिषेविते ? ॥ २२४ ॥ रत्ने हि बहवोऽर्थिनः ॥ २८३॥
यदि प्राणिवर्धनाऽपि स्वर्गे जावेत देहिनाम् ।
तच्छून्यो जीवलोकोऽयमल्पैरेव दिनैर्भवेत् ||३७३॥ Pissत्मीयाः कस्यचिन्नृपाः || ४१४ ||
सत्या वा यदि वा मिथ्या प्रसिद्धिर्जयिनी नृणाम् ॥४१७।। अविमृश्य विधातारो भवन्ति विपदां पदम् ||४२८॥ पुत्रार्थे क्रियते न किम् ? ॥४३०॥
प्राणैरप्युपकुर्वन्ति महान्तः किं पुनर्निरा ? || ४३६ ॥ प्राणात्ययेऽपि न शंसन्ति नाऽसत्यं सत्यभाषिणः ॥४३७॥ घटप्रभृतिदिव्यानि वर्तन्ते हन्त सत्यतः । सत्याद् वर्षति पर्जन्यः सत्यात् सिध्यन्ति देवताः || ४४५ ॥ न वाग्मानं कलाय विशुद्धमनसां नृणाम् ॥ ५६६ ।। अर्थोऽर्थेषु न तथा दोष्मन्तो विजये यथा ॥ ५७३ ॥ एकान्तविक्रमः काऽपि विपदेऽपि प्रजायते । एकान्तविक्रमान्नाशं शरभाद्याः प्रयान्ति हि ॥ ५८२|| वीरा हिन सहन्ते ऽन्यवीराहङ्कारडम्बरम् ||६०५ ॥ तेजस्विनां हि निस्तेजो मृत्युतोऽप्यतिदुःसहम् ॥ ६३२॥
७३
कर्माण्यवश्यं सर्वस्य फलन्त्येव चिरादपि । आपुरन्दरमाकीटं संसारस्थितिरीदृशी ||६४७॥
॥ तृतीयः सर्गः ॥
स्तोकमप्यमृतं श्रेयो भारोऽपि न विषस्य तु ॥ २८ ॥ भृत्योऽपि हि विरक्तः स्यादापदे किं पुनः प्रिया ? ||३५|| किं स्वादुनाऽपि भोज्येन रोचते न यदात्मने ? ॥३६॥ मानिनो ह्यवलेपं न विस्मरन्ति यतस्ततः ॥ ४६ ॥ स्वदुः खाख्यानपात्रं हि नाऽपरः सुहृदं विना ॥ ८५ ॥ रहःस्थयोर्हि दम्पत्योर्नछेका पार्श्ववर्तिनः ॥ ११० ॥ स्वामिवत् स्वाम्यपत्येऽपि सेवकाः समवृत्तयः ॥ १३२॥ सन्तः सतां न विपदं विलोकयितुमीश्वराः ॥ १३३ ।। अचिन्त्यं चरितं स्त्रीणां हि (ही) विपाको विधेरिव ।। १३८ ।। अञ्जनलेशोऽपि दूषयत्वंशुकं शुचि ॥ १३९ ॥
अदिष्टामुलि किं न छिद्यते धीमता नृणा ? ॥ १४१ ॥
दु:खे दुहितृणां शरणं शरणं पितुः ॥ १४२ ॥ अत्युग्रपुण्य-पापानामिहैव ह्याप्यते फलम् ॥ २३७॥ धिग्धिक् पतिमपण्डितम् ॥ २४७॥
प्रहरेद् बाहुना को हि तीक्ष्णे प्रहरणे सति ? ॥ २८४ ॥ सर्वत्र बलवच्छलम् ॥ २९७ ॥ प्रणिपातान्तः प्रकोपो हि महात्मनाम् ॥ २९९ ॥
॥ चतुर्थः सर्गः ॥
नमतिर्न हि सत्यैव प्रायो धवलगीतवत् ॥ १८॥ कुलधर्मः क्षत्रियाणां स्वसन्धापालनं खलु ॥ २५॥ प्रामोदयं हि तरणिं तिरोधातुं क ईश्वरः ? ||३६|| लोभाभिभूतमनसां विवेकः स्यात् कियच्चिरम् ॥४३॥ भाविन्यप्युपचारो हि भूतयत् ॥५०॥
दूरादभ्यागमस्तुल्यो दुर्हृदां सुहृदामपि ॥५७॥
छलनिष्ठा हि वैरिणः ॥ ७३ ॥
किं सिंही हन्ति न द्विपान् ? ॥७४॥
नासत् प्राप्यते काऽपि केनाऽप्याकाशपुष्पवत् ॥८९॥
आप्ता हि स्फुटभाषिणः ॥ १२९ ॥
समयज्ञा हि धीमन्तो न तिष्ठन्ति यथा तथा ॥ १७१ ॥ राज्यं सर्वत्र दोष्मताम् ।। १७३ ।।
विशेषतः प्रीतये हि राज्ञां भूः स्वयमर्जिता ।।१७४।। लोकस्थितिरियं जाते नन्दने दानमक्षयम् ॥ १७९ ॥ हर्षे को नाम तृप्यति ? ॥१९१॥
किं न कुर्यात् स्मरातुरः १ ॥ ११०॥
?
व्रत होकाहमात्रेऽपि न स्वर्गादन्यतो गतिः ॥ २१४॥ कोपः शाम्यति महतां दीने श्री रावपि ॥ २३३॥ शोको हर्षश्च संसारे नरमायाति याति च ॥ २५३॥ सन्तः सतां परित्राणे विलम्बन्ते न जातुचित् ॥ २७२॥