________________
। 69] जेमां चारेय चरणोमां अंते यमक छे तेवा अडिलाछंदनुं उदाहरण : नव-घण-भम-भमंत-सारंगह, कुंज-कुसुम-गुंजिर-सारंगहं । सुह-विलसंत-'अडिल'-सारंगहं, लीला-वणहं तरणि सारं गह ॥ ४१
__'हे तरुणी, जेमां नवा मेघोना भ्रमे मोरो (अथवा चातको) भ्रमण करी रह्या छे, कुंजोनां पुष्पोमां भमरा गुंजारव करी रह्या छे, जेमां हरण सुखेथी विलसी रह्या छ तेवां क्रीडा माटेनां उद्यानोनो उत्तम आनंद तुं माण ।' मडिला
केटलाकने मते आ रीते चारेय चरणो जो यमकबद्ध होय तो ते छंदन नाम मडिला छे ।
जेमां बब्बे चरणो यमकबद्ध होय छे तेवा अडिलाछंद- उदाहरण : जहिं छिज्जहिं नर-सीस भुअग्गल, तहुं नरयहुं जा दार-भुअग्गल । सा मई सुअणहं कह पारद्धिअ, जं निसुणंत बुद्ध पारद्धिअ ॥४१
__ 'जेमां माणसना मस्तक अने आगळा जेवी प्रचंड भुजाओ छेदी नाखवामां आवे छे तेवां नरकोना प्रवेशद्वारने भोगळ भीडी देती एवी धर्मकथा में श्रोताओ समक्ष कहेवानो आरंभ कर्यो छे, जे सांभळीने पारधीओ पण बोध पाम्या ।' उत्थक्क/अवस्थितक
जेना प्रत्येक चरणमा त्रण पंचकल अने एक द्विकल होय अने यमकनी योजना होय ते छंदनुं नाम उत्थक्क । (केटलाकने मते 'अवस्थितक' एवं नाम छे ।)
उत्थक्कछंदनुं उदाहरण : निद्दड्ड दड्ड-विरहानलेण, संताव-तुलिअ-वडवाणलेण । मच्छाविअ नव-घण-मंडलेण, 'ओ थक्क' पहिअ कय-घंघलेण ॥४२
'अरेरे, बळ्या विरहाग्निथी अतिशय दाझेला, वडवानल जेवा दाहथी मूर्छित बनेला, नवीन मेघमाळाथी भारे संकटमां पडेला पथिको (मार्गमां ज ) अटकी पड्या
धवल
धवल नामना छंदना त्रण प्रकार छ : ते आठ चरणनो होय, छ चरणनो अथवा चार चरणनो होय । कहेवायं छे के :
धवल-निहेण सुपुरिसो वणिज्जइ जेण तेण सो धवलो । धवलो-वि होइ ति-विहो अट्ठपओ छप्पओ चउप्पाओ ॥ ४४ 'कारण के तेमां कोई सत्पुरुष- धवल वृषभ तरीके वर्णन करवामां आवे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org