________________
॥२॥
son
श्रीहेमहंसगणिसंगृहीतः
श्रीसिद्धहेमचन्द्रव्याकरणस्थ•* ॥ न्यायसंग्रहः ॥ •*.
ॐरूपाय नमः श्रीमद्हैमव्याकरणाय च ।
श्रीसोमसुन्दरगुरूत्तंसाय च नमो नमः ॥ अथ ये तु शास्त्रे सूचिता लोकप्रसिद्धाश्च न्यायस्तदर्थं यत्नः क्रियते ।
॥ प्रथमो वक्षस्कारः ॥ न्यायः ॥१॥ स्वं रुपं शब्दस्याशब्दसंज्ञा ।
सुसर्वार्धदिक्शब्देभ्यो जनपदस्य । ॥३॥ ऋतोर्वृद्धिमद्विधाववयवेभ्यः । ॥४॥ स्वरस्य हुस्वदीर्घप्लुताः ।
आद्यन्तवदेकस्मिन् । ॥६॥ प्रकृतिवदनुकरणम् । ॥७॥ एकदेशविकृतमनन्यवत् । ॥८॥ भूतपूर्वकस्तद्वदुपचारः। ॥९॥ भाविनि भूतवदुपचारः । ॥१०॥ यथासङ्ख्यमनुदेशः समानाम् । ॥११॥ विवक्षातः कारकाणि । ॥१२॥ अपेक्षातोऽधिकारः । ॥१३॥ अर्थवशाद् विभक्तिपरिणामः । ॥१४॥ अर्थवद्ग्रहणे नानर्थकस्य । ॥१५॥ लक्षणप्रतिपदोक्तयोः प्रतिपदोक्तस्यैव ग्रहणम् । ॥१६॥ नामग्रहणे लिङ्गविशिष्टस्यापि । ॥१७॥ प्रकृतिग्रहणे यङ्लुबन्तस्यापि । ॥१८॥ तिवा शवानुबन्धेन निर्दिष्टं यद्गणेन च ।
एकस्वरनिमित्तं च पञ्चैतानि न यङ्लुपि ॥ ॥१९॥ सन्निपातलक्षणो विधिरनिमित्तं तद्विघातस्य । ॥२०॥ असिद्धं बहिरङ्गमन्तरङ्गे। ॥२१॥ न स्वरानन्तर्ये ॥२२॥ गौणमुख्ययोर्मुख्य कार्यसम्प्रत्ययः । ॥२३॥ कृत्रिमाकृत्रिमयोः कृत्रिमे । ॥२४॥ क्वचिदुभयगतिः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
