Sarvarthasiddhi

SR No.: 001443
Original Sutra Author: Devnandi Maharaj
Author: Fulchandra Jain Shastri
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1997
Total Pages: 568
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Philosophy, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 14 MB

Page 509

परिशिष्ट 2
श्रीप्रभाचन्द्रविरचिततत्त्वार्थवृत्तिपदम्
सिद्ध जिनेन्द्र ममलप्रतिमबोधं त्रैलोक्यवन्द्यमभिवन्द्य गतप्रबन्धम् ।
दुर्वारदुर्जयतमःप्रविभेदनाक तत्त्वार्थवृत्तिपदमप्रकट प्रवक्ष्ये ॥ अंकों में पहला सन्दर्भ पैराग्राफ ($) का है, तथा दूसरा पृष्ठ का और तीसरा पंक्ति का है।
'वर्गः शक्तिसमहोणोरणनां वर्गणोदिता । 1.1 'भोक्षमार्गस्य' मीमांसं प्रति । 'भेत्तारं' योग
वर्गणानां समूहस्तु स्पर्धकं स्पर्धकापहैः ॥' प्रति । 'ज्ञातारं' सौगत प्रति ।
-[अमित पञ्चसं० 1/45] [मंगलाचरण में 'मोक्षमागस्य' पद मीमांसकको लक्ष्य 2.3 आहत्यनिरूपिता हठात् समर्थिता । करके रखा गया है, क्योंकि वह मोक्ष को स्वीकार
सम्यग्दर्शन...॥1॥ नहीं करता ! 'भेत्तारं कर्मभूभृता' पद नैयायिक वैशेषिकको लक्ष्य करके रखा गया है, क्योंकि वे ईश्वरको अनादि सिद्ध मानते हैं। तथा 'ज्ञातारं विश्वतत्त्वाना' पद बौद्धको लक्ष्य करके रखा गया है।
4.5 लक्षणता लक्षण माधित्य विधानतो विधानं
प्रकारमाश्रित्य । उद्देश्यमात्र स्वरूपकथनमात्रम् । 1.2 विविक्तं त्रसबाधारहिते।
4.5 एतेषां निर्देक्ष्यामः निर्देशं करिष्यामः । 1.3 कश्चिद्भव्यः प्रसिडेंकनामा । 'प्रत्यासन्न
4.7 मोहः अनध्यवसायम् (यः) निष्ठः' निष्ठाशब्देन निर्वाण चारित्रं चोच्यते । प्रत्यासन्ना निष्ठा यस्यासौ प्रत्यासन्ननिष्ठः ।
4.8 आगूर्णस्थ उद्यतस्य। 1.4 अधाग्विसर्ग न विद्यते बाचा विसर्गो विसर्जन- 8.22 मुच्चारणं यत्र निरूपण कर्मणि ।
नामस्थापना 1411 15 उपसद्य समीपे गत्वा । 1.8 कर्म द्रव्य कर्म, मल भावकर्म ।
13.2 अतद्गुणे न विद्यते शब्दवत्तिनिमित्तभता: ते
प्रसिद्ध जाति-गुण-क्रिया-द्रव्यलक्षणगुणा- विशेषणानि .2
यत्र वस्तुनि तद् अतद्गुणं तस्मिन् । पुरुषाकारात् 1.10 प्रमाणेन शून्यो वादः प्रदादः। तीर्थङ्करमिवा. हठात् । पुस्तकर्म लेपकर्म। . . त्मानं मन्यन्ते तीर्थङ्करंमन्याः निश्चयरवरूपशून्यत्वात्। 13.6 अक्षाणां पाशानां, निक्षेयो विवक्षितप्रदेशे 2.1 निराकारत्वात् स्वपरव्यवसायलक्षणाकारशून्य- स्थानपम् । आदि शब्दात् वराटकादी (दि) निक्षेपस्वात् ।
रहणम्। 2.1 'बुद्धि - सुख- दुःखच्छाद्वेषप्रयत्नधर्माधर्मसंस्का- 13.11 मनुष्यभाविजीवो यदा जीवादिप्राभूतं न राणां नवानामात्मगुणानामत्यन्तोच्छित्तिर्मोक्षः ।' जानाति अग्रे तु ज्ञास्यति तद्भाविनो आगमः।
1. 'मलमप्रतिमप्रबोध' इत्यपि पाठान्तरं । अनेकान्त वर्ष 1, कि० 1, पृ० 197 2. एतत्पद्य किमर्थमवायतमिति न प्रतीयते। अमितगतिकृतपञ्चसंग्रहस्य पञ्चचत्वारिंशत् संख्याकमिदं
पद्यमस्ति।

Translation AI Generated

Appendix 2
Verse from Tattvartha-vrtti by Shri Prabha Chandra

Saluting the omniscient Jina, the worthy of worship in the three worlds, I shall expound the Tattvartha-vrtti, which destroys the impenetrable darkness. (1)

'The class (varga) is the collection of powers (shakti-samudaya), as stated in the Sutras. (1.1)
Regarding the 'path of liberation (moksha-marga)', the 'knower (jnataram)' refers to the Buddhist, the 'destroyer (bhettaram)' refers to the Naiyayika-Vaiseshika, and the 'enjoyer (bhoksharam)' refers to the Yogin. (2.3)

The definition (lakshanam) is the determination (vidhanam) based on the specific nature (prakara). The mere statement of the essence (svarupa-kathana-matram) is the purpose (uddesha-matram). (4.5)

The 'distinctly separated (viviktam)' means free from the obstruction of the mobile (trasa). (4.5)

A certain worthy one (kascid bhavyah) is named Prasiddha. (4.7)

'Delusion (moha) is the firm (nishtha) non-ascertainment.' The word 'firm' (nishtha-shabdena) denotes the conduct (charitra) of liberation. The one whose firm state (nishtha) is near (pratyasanna) is called 'near-firm' (pratyasanna-nishthah). (4.7)

'Agurna' means 'uplifted (udyatah)'. (4.8)

'Visarga' means the utterance (ucchayana) in the context of description (nirupana-karmani). (8.22)

'Upasdya' means 'having approached near (samipe gatva)'. (11.15)

'Karma' refers to the substance-karma and the state-karma (bhava-karma). (1.8)

The qualities (guna) of universals (jati), attributes (guna), actions (kriya), and substances (dravya) are the qualifiers (viseshana) where the thing (vastu) does not possess that quality (atad-gunam). (13.2)

The doctrine (vada) devoid of proof (pramana) is false (prada). They consider the Tirthankaras as themselves, due to the absence of the essential nature (niscaya-rupa-shunyatva). (1.10)

'Nikshepya' means the designated place (vivakshita-pradesha) of the dice (akshanam) and the ropes (pashananam). The word 'adi' refers to the basket (varataka) and others. (13.6)

'Liberation (moksha) is the absolute destruction of the nine innate qualities of the self, such as knowledge, happiness, sorrow, attachment, aversion, effort, merit, demerit, and impressions.' (2.1)

1. There is another reading 'mala-apratima-prabodhah'.
2. The reason for this verse is not clear. It is the 45th verse of Amita-gati's Pañcasaṃgraha.