SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 66
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्रस्तावना ५१ 'ऐ'कारका प्रयोग-वैसाह पृ. ९२, २०३ । समसंस्कृतप्रयोग-तया पृ. ३० । सिद्धसंस्कृतप्रयोगतस्सा = तस्याः पृ. २९, भावणया = भावनया पृ. ४८, जससे = यशसे पृ. १०२ । विभक्तिव्यत्यय-किमेएसि पयाणं कयत्थिज्जइ (पृ. १३१, द्वितीयाके अर्थमें षष्ठी), जुवईहिं (पृ. ३८, षष्ठीके अर्थमें तृतीया वा सप्तमी), तेसु घडेसु (पृ. १७३, षष्ठीके अर्थमें सप्तमी) । इनके अलावा द्वितीयाके अर्थमें प्रथमाका प्रयोग जहाँ जहां प्राप्त होता है वे उदाहरण इस प्रकार हैं ___ जम्मो परिणामो जीवाणुयंपयारी पृ. २५५, भिच्छा पृ. ३१३, सहयारमंजरी पृ. २६२, बाहुबलिदेससीमा पृ. ४६, मायाकुडंगी पृ. ९२, आसण्णसमोसरणभूमी पृ. ३२७, गती पृ. १४४, सयलजणमणाणंदयारिणी वाणी पृ. १७३, पुरवरी पृ. १९९, पेच्छणयविही पृ. २०९, आयरियावासभूमी पृ. १४, सयखंडिया पृ. १२, णेवुई पृ. १७५, कुमरी पृ. १०७ टि० ११० टि०, देवया पृ. १२३ टि०, सारही पृ. १९३, परिणई पृ. १९७ टि० ३१० टि०, देसणा पृ. २०५, जंतु पृ. २१८, पेच्छणयविही पृ. २१०, णियपरिणी पृ. २८९, सेट्री पृ. २९१, अण्णा महिला पृ. ३११, एत्तियम्हे = एत्तिया अम्हे पृ. ३२६, धम्मचारिणी पृ. ६६. पाणवित्ती पृ. ७७ टि०, 'किलम्मतो पेलवमही पृ. ८३, वाणी पृ. १०१ टि०, वचंती पृ. १०१, देसविरई पृ. १७७, लच्छी पृ. २४८, मती पृ. १२० टि० । ___ विभक्तिलोप छंदोभंग न हो इस दृष्टि से हुआ है उदाहरण-भिक्खाहिंडमाण (पृ. ३०२, गा० ४३७), अहिमाण (पृ. २२०, गा० ७८), सम्मत्त णाण सण (पृ. ८९, गा० ३७), पंचमि (पृ. १८३, गा० ५१)। ___ वर्णव्यत्ययमें यहाँ 'म'का 'व' हुआ है जैसे कि-चवकार पृ. ३४, भविमो पृ. ५६ टि., पणविऊण पृ. ६२ टि., पसवणेण पृ. १४४ टि., णिक्खवण पृ. १४६ टि., वावगो पृ. १५३ टि., बावणेण पृ. १५४ टि. १६१ टि., परिणवइ पृ. १८३ टि., ससंभव पृ. २०१ टि., संभवु पृ. २०२ टि., सवण पृ. २५६ टि.। स्वरादिशब्दोंमे 'म्' और 'त्' आगम हुआ हो वे स्थान-लाइच्च पृ. ३९, मण्णाओ पृ. ५९, मब्भसंतो पृ. २८२, तच्चंत पृ. ४८। इन स्थानोंमें 'पण'के बदले 'ह' मिलता है-छिण्हं पृ. १७५ टि.; कण्हतेउर पृ. २०० टि.; गेलण्ह पृ. ४९ टि.; दिण्हो पृ. ४ टि.; दिण्हं पृ. ५१ टि., ५९ टि., १२८ टि.; दिण्हेग पृ. ४७ टि., ७८ टि.; दोण्हि पृ. १४ टि., २१ टि., २६ टि., ८९ टि., १२७ टि., १४२ टि., १६८ टि., २०६ टि., २१५ टि.। दो स्थानोंमें 'तए' त्वया के बदले 'तई' (पृ. १५२, २९०) जैसा गौर्जर अपभ्रंशका रूप भी मिलता है। इसमें छन्दका मेल बिठानेके लिए कहीं-कहीं दीर्घस्वरका इस्वस्वर, हस्वस्वरका दीर्घस्वर तथा वर्णविर्भावका एकीभाव भी हुआ है; जैसे कि- दीर्घका हस्व : वरई पृ. ८८, रूवगव्वि पृ. ८१ । हूस्वका दीर्घ : भवियायण पृ. २३५, अप्पाणो पृ. २९९ । द्विर्भावका एकीभाव : उविलण पृ. १९३, उपण्ण पृ. १९३ । आज भी लोग पुत्रीको सम्बोधनमें 'बेटा' कह देते हैं। उसी प्रकार इस ग्रन्थमें भी 'पुत्ती' शब्दके सम्बोधनमें 'पुत्त !! रूपं मिलता है। इसी प्रकार जिस पर वात्सल्य होता है उसे हम बाप या बाबाके नामसे सम्बोधित करते हैं। प्रस्तुत ग्रन्थमें भी छोटे भाईको संबोधन करते समय बड़ा भाई ‘बप्प !' शब्दका प्रयोग करता है । इससे यही फलित होता है कि लोकभाषामें ऐसे शब्दप्रयोगों का प्रवाह प्राचीन है। १ देखो-पृ. २८९ पं. २४, पृ. २२६ पं. १३, पृ. १५९ पं. १७, पृ. १६१ पं. २ । २ देखो-पृ. २०० प. २९ । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001442
Book TitleChaupannamahapurischariyam
Original Sutra AuthorShilankacharya
AuthorAmrutlal Bhojak, Dalsukh Malvania, Vasudev S Agarwal
PublisherPrakrit Text Society Ahmedabad
Publication Year2006
Total Pages464
LanguagePrakrit, English, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Literature, & Story
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy