________________
चत्तालीसइमो भोयणज्झाओ
१८१ तत्थ अब्भंतरेसु सगिहे भुत्तं ति बूया । बाहिरब्भंतरेसु मित्तकुले भुत्तं ति बूया । बाहिरेसु उज्जाणघरे जिमितं ति बूया । मुदितेसु सक्कारपडिरूवेणं सक्कारेणं भुत्तं ति बूया । दारुणेसु भीतपडिरूवे य भीतेणं भुत्तं बूया । दढेसु अवस्थितेणं भुत्तं [बूया] । चलेसु उप्पुत्तेणं भुत्तं बूया । पसण्णेसु पसण्णपडिरूवगते य पसण्णेणं भुत्तं ति बूया । अप्पसण्णेसु अप्पसण्णपडिरूवगते य अप्पसण्णेण भुत्तं ति बूया । तत्थ अक्खोडिय-परिविट्ठिय-सव्वकोधपडिरूवगते य कुद्धेणं भुत्तं ति बूया । तत्थ पुरत्थिमेसु गत्तेसु पुरत्थिमेसु य सद्द-रूवेसु पुरथिममुहेणं भुत्तं ति बूया । एवं 5 सव्वा दिसा समणुगंतव्वाओ । इति भोयणगते त्ति ।।
तत्थ पाणगते पुव्वमाधारिते पाणगतं तिविधमाधारये-पाणजोणीगतं मूलजोणीगतं धातुजोणीगतं चेति । जहुत्ताहि उवलद्धीहिं तिविधमपि उवलद्धव्वं भवति । तत्थ पाणजोणीगतं पाणगं दुद्धं दधि तक रसो घतं वा विततं वसा वा वितता यधुत्ताहिं उवलद्धीहिं उवलद्धव्वाणि भवंति । तत्थ मूलजोणीगते पुव्वाधारिते मज्जगतं जवातूगयं फलरसगतं वा बूया । तत्थ मुदितेसु सव्वखंधपडिरूवगते य उच्छुरसं वा गोलोयं वा बूया । तत्थ पुधूसु सव्वपत्तगते य पत्तरसं 10 बूया । तत्थ मुदितेसु सव्वपुष्फपडिरूवगते य पुष्फरसं बूया । तत्थ पुण्णेसु सव्वफलपडिरूवगते य फलरसं बूया । तत्थ अणूसु सव्वधण्णगते य धण्णरसं बूया । तत्थ धातुगते पाणीयं बूया । तत्थ मज्जगतेसु पुव्वाधारितेसु यवा पसण्णं वा अयसं वा अरिद्धं वा महुं वा बूया । तत्थ ओधुतेसु सव्वोसधीपडिरूवगते य अरिष्टुं बूया । तत्थ पीतेसु सव्वफलपडिरूवगते य मधुं बूया । तत्थ पसण्णेसु सव्वपसण्णपडिरूवगते य पसण्णं बूया । सेतेसु सेतसुरं बूया । इति मज्जगतं ।
15 तत्थ जवागूपुव्वाधारितेसु दुद्धजवाणू वा + धेयजवाणू वा 9 तेल्लजवाणू वा अंबिलजवाणु वा उण्हिअं वा ओसधजवाणू वा बूया । तत्थ वालेयेसु पाणजोणिगते सुक्केसु मधुरेसु दुद्धजवाणू वा बूया । तत्थ णिद्धेसु पीतेसु य घतजवाणू वा बूया । तत्थ णिद्धेसु समेसु तेल्लजवाणू वा बूया । तत्थ वापण्णेसु अंबिलोपलद्धीयं वा अंबिलजवागुं वा बूया । तत्थ आपुणेयेसु उण्हेसु य उण्हितं बूया । तत्थ उद्धतेसु सव्वोसधोपलद्धीयं च ओसधजवाणू वा बूया । तत्थ पुष्फ-फलसमाणेसु पाणगतं वा सालयगयं वा बूया । तत्थ सव्वधण्णजोणीयं जहुत्ताय सव्वधण्णरसगते य 20 उवलद्धव्वा । इति पाणजोणीगतो ।
तत्थ भक्खगते पुव्वाधारिते भक्खगतं दुविधमाधारये-पाणजोणीमयं [मूलजोणीमयं] चेति । तत्थ जधुत्ताहिं उवलद्धीहिं दुविधा उवलद्धव्वा भवंति । तत्थ पाणजोणीगते जधुत्ताहिं मंसोवलद्धीहि उवलद्धव्वाणि भवंति । इति पाणजोणीगतं ।
तत्थ मूलजोणिगते पुव्वाधारिते मूलगतं खंधगतं णिज्जासगतं पत्तगतं फलगतमिति जधुत्ताहिं उवलद्धीहिं 25 उवलद्धव्वाणि । तत्थ मूलगते पुव्वाधारिते आलुकं वा कसेरुकं वा सिंघाडकाणि वा भिसं वा भिसमुणालं वा चायं वा एवमादी कंदमूलगतो समणुगंतव्वो भवति । तत्थ खंधगते उच्छु वा अण्णं वा खंधगतं बूया । तत्थ णिज्जासगते सक्करं वा मच्छंडिकं वा गुलं वा बूया । तत्थ जधण्णेसु वट्टेसु गुलं बूया । तत्थ पसण्णेसु सारवंतेसु सीतलेसु य सक्करं बूया । तत्थ पकिण्णेसु मच्छंडिकं बूया । मुदितेसु खज्जगगुलं बूया । जधण्णेसु वट्टेसु गुलं बूया । असंखेत्तेसु अणग्गेये य इक्कासं बूया । जधुत्ताहि उवलद्धीहिं पत्तगतं पुष्फगतं फलगतं धण्णगतं भक्खं बूया ।
तत्थ सव्वमूलगते रुक्खगते वल्लिगतं गुम्मगतं छुभगतं तणगतमिति । तत्थ उद्धंभागेसु पुण्णामेसु दक्खिणेसु कायवंतेसु सव्ववुक्खगते य वुक्खगतं बूया । तत्थ दीहेसु कुडिलेसु वामेसु थीणामेसु सव्ववल्लिगते य वल्लिफलं
30
१ यवागूगतं हं० त० विना ॥ २ उदुएसु हं० त० ॥ ३ जवायुपु हं० त० ॥ ४ हस्तचिह्नान्तर्गतः पाठः हं० त० एव वर्तते ॥ ५ उण्हुतेसु हं० त० विना ॥ ६-७ रुक्ख हं० त० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org