Page Text
________________
જનધર્મચિંતન
(૨) ઈશ્વરકૃપાથી સર્વ સિદ્ધિ ભક્તિભાગી બધા સંપ્રદાયોએ ઈશ્વરકૃપાને ઘણું વધારે મહત્ત્વ આપ્યું છે. જેના દર્શનમાં તો કાલલબ્ધિને પરિપાક માનવામાં આવેલ છે. જ્યારે જીવને કાલબ્ધિ થાય છે ત્યારે એ સન્માર્ગને અધિકારી થાય છે. મિથ્યાત્વને કારણે જીવ અનાદિકાળથી સંસારમાં ભ્રમણ કરે છે. જયારે સન્માર્ગ પર આવવાને. એને સમય પાકી જાય છે, ત્યારે જ એનું મિથ્યાત્વ દૂર થાય છે. જેમ નદીના પ્રવાહમાં પડેલા ખરબચડો પથ્થર ઘસાતે ઘસાતે, અમુક વખત જતાં, ગોળ અને સુંવાળો થઈ જાય છે, એ જ રીતે જીવ પણ સંસારમાં રખડપટ્ટી કરત કરતો એવા કાળમાં પહોંચી જાય છે જ્યારે, બીજી સામગ્રી મળી આવતાં, એ સન્માર્ગ તરફ પ્રયાણ કરે છે. પણ ભક્તિમાર્ગમાં આ કાલલબ્ધિને સ્થાને ઈશ્વર કૃપા માનવામાં આવેલ છે. બધી સામગ્રી મળી હોય, પણ ઈશ્વરની કૃપા વગર બધું નકામું થઈ જાય છે. આનો અર્થ એ કે, પિતાને પ્રયત્ન પણ ત્યારે જ સફળ થાય, જ્યારે ઈશ્વરકૃપા હોય.
ઈશ્વરકૃપારૂપ આ તત્વે જૈન સાહિત્યમાં પણ, પિતાની ઢબે સ્થાન મેળવ્યું છે. જેમ જેમ ભક્તિમાર્ગનો પ્રભાવ વધતે ગયે, તેમ તેમ બધાય ધર્મોને એના કેટલાંય તને, પિતપોતાની ઢબે અપનાવવાં જ પડ્યાં. જૈન સાહિત્યમાં તીર્થકરનાં કલ્યાણકને અવસરે, બીજા ની સાથે, નારકીના જીવોને પણ ક્ષણભર માટે સુખનો અનુભવ થાય છે, એવું વર્ણન મળે છે. સ્પષ્ટ રીતે આ ઈશ્વરકૃપાન્તત્ત્વની જ અસર છે. જૈનોના કર્મશાસ્ત્ર મુજબ આ વાતને કશો ખુલાસો નથી મળતો. એ જ રીતે જેને પ્રાર્થના-કાવ્યોમાં તીર્થકરેને એમની કૃપાને માટે જે અનુરોધ કરવામાં આવ્યો છે, એ પણ ભક્તિમાર્ગની જ કૃપા છે. કેમ કે જૈન સિદ્ધાંત પ્રમાણે તીર્થકર કૃપા નથી કરતા.
બૌદ્ધોના મત પ્રમાણે પણ પિતાના પ્રયત્ન અને પિતાના કમનું જ મહત્ત્વ છે. તે પણ કૃપાતત્ત્વની અસર એ ધર્મ ઉપર પણ થઈ છે. બુદ્ધના જન્મ વખતે અવીચિ નરકમાં શાંતિ અને સુખ પ્રવર્યાની વાત લલિતવિસ્તાર ગ્રંથમાં કહેવામાં આવી છે. અને સદ્ધર્મકુંડરીક ગ્રંથમાં તે દુ:ખનું નિવારણ કરવા માટે અવલોકિતેશ્વર પોતે અવીચિનરકમાં ગયા હતા, એમ કહેવામાં આવ્યું છે. ઈસુ ખ્રિસ્તના સંબંધમાં પણ આવી જ વાત કહેવામાં આવી છે. * આ કૃપાને કારણે ઈશ્વર વારંવાર જુદા જુદા અવતાર ધારણ કરે છે, એવું ભક્તિમાર્ગોનું કહેવું છે. પરંતુ નિ દર્શન પ્રમાણે જે જીવ સિદ્ધ થઈ ગયો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001434 |
| Book Title | Jain Dharma Chintan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dalsukh Malvania |
| Publisher | Prakrit Jain Vidya Vikas Fund Ahmedabad |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 186 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 10 MB |