Acharangasutram Sutrakrutangsutram Cha

SR No.: 001423
Original Sutra Author: N/A
Author: Sagaranandsuri, Anandsagarsuri, Jambuvijay
Publisher: Motilal Banarasidas
Publication Year: 1978
Total Pages: 764
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Conduct, agam_acharang, & agam_sutrakritang
File Size: 26 MB

Page 528

165 क्षुषाऽन्यथाभूतोऽप्यर्थोऽन्यथा परिच्छिद्यते, तद्यथा-मरुमरीचिकानिचयो जलभ्रान्त्या किंशुकनिचयोज्याकारणापीति । नच सर्वज्ञप्रणीतस्यागमस्य कचिदपि व्यभिचारः, तव्यभिचारे हि सर्वज्ञबहानिप्रसङ्गात् , तत्संभवस्य चासर्वज्ञेन प्रतिबुमशक्यसादिति ।।
॥१३ ॥ शिक्षको हि गुरुकुलवासितया जिनवचनाभिझो भवति, तत्कोषिदश्च सम्यक मूलोत्तरगुणान् जानाति, तत्र मूलगुणानअधिकत्याह-ऊर्ध्वमस्तिर्यग् दिक्षु विदिक्षु चेत्यनेन क्षेत्रमङ्गीकृत्य प्राणातिपातविरतिरभिहिता, द्रव्यतस्तु दर्शयति-त्रखन्तीति
सा:-तेजोवायू द्वीन्द्रियादयश्च, तथा ये च स्थावरा:-स्थावरनामकर्मोदयवर्तिनः पृथिव्यवनस्पतयः, तथा ये चैतनेदाः सूक्ष्मबादरपर्याप्तकापर्याप्तकरूपा दशविधप्राणधारणात्प्राणिनस्तेषु, 'सदा सर्वकालम् , अनेन तु कालमधिकृत्य विरतिरमिहिता, यतः परिव्रजेत्-परिसमन्ताद्रजेत् संयमानुष्ठायी भवेत् , भावप्राणातिपातविरतिं दर्शयति-स्थावरजङ्गमेषु प्राणिषु तदपकारे उपकारे वा मनागपि मनसा प्रद्वेष नपच्छेद् आस्तां तावदुर्वचनदण्डप्रहारादिकं, तेष्वपकारिष्वपि मनसापि न मकुलं चिन्तयेद्, 'अवि. कम्पमानः' संयमादचलन् सदाचारमनुपालयेदिति, तदेवं योगत्रिककरणत्रिकेण द्रव्यक्षेत्रकालभावरूपां प्राणातिपातविरतिं सम्यगरक्तद्विष्टतयाऽनुपालयेद् , एवं शेषाण्यपि महाव्रतान्युत्तरगुणांश्च ग्रहणासेवनाशिक्षासमन्वितः सम्यगनुपालवेदिति ॥१४॥ गुरोरन्तिके वसतो विनयमाह-सूत्रमर्थ तदुभयं वा विशिष्टेन-प्रष्टव्यकालेनाचार्यादेरवसरं ज्ञाता प्रजायन्त इति प्रजा-जन्तवस्तासु
प्रजासु-जन्तुविषये चतुर्दशभूतग्रामसंबद्धं कश्चिदाचार्यादिकं सम्यगित-सदाचारानुष्ठायिनं सम्यक् वा समन्ताद्वा जन्तुगतं पृच्छे
IS| दिति । स च तेन पृष्ट आचार्यादिराचक्षाणः शुश्रूषयितव्यो भवति, यदाचक्षाणस्तदर्शयति-मुक्तिगमनयोग्यो भन्यो द्रव्यं रागसत्रक. ४१
१सयझप्रणीतागमोक्तपदार्थसंभवस्य, सर्वज्ञसंभवस्येति वा । २ शत्रोरुपकारे बाये वा दुरायतिके स्वस्थ, अन्यथोपकारे द्वेषासंभवात् ।। সুবাঙ্গ देषविरहादा द्रव्यं तस्य द्रव्यस्स-वीतरागस तीर्थकरस वा सम्-अनुष्ठानं संयम ज्ञानं वा तत्प्रणीतमागर्म पा सम्यगावक्षा १४ अन्धाशीलाबाणः सपर्ययाऽयं माननीयो भवति । कथमित्याह-'त' आचार्यादिना कथितं श्रोत्रे-कणे कर्तु शीलमस्य श्रोत्रकारी-यथोपदे
ध्ययनं. चायिक
शकारी आज्ञाविधायी सन् पृथक् पृथगुपन्यस्तमादरेण हृदये प्रवेशयेत्-चेतसि व्यवस्थापयेत्, व्यवस्थापनीय दर्शयति-'संत्तियुतं
ख्याय' सम्यक ज्ञाखा 'इम मिति वक्ष्यमाणं केवलिन इदं कैवलिकं-केवलिना कथितं समाधि-सन्मार्ग सम्यग्ज्ञानादिकं मो॥२४७॥
क्षमार्गमाचार्यादिना कथितं यथोपदेशं प्रवर्तकः पृथग्-विविक्तं हृदये पृथग्व्यवस्थापयेदिति ॥१५॥ किंचान्यत्-'अस्मिन्' गुरुकुलवासे निवसता यच्छुतं श्रुखा च सम्यक् हृदयव्यवस्थापनद्वारेणावधारितं तमिन् समाधिभूते मोक्षमार्गे सुहु सिता 'विधिधेने ति मनोवाकायकर्मभिः कृतकारितानुमतिमिर्वाऽऽस्मानं त्रातुं शीलमस्येति त्रायी जन्तूनां सदुपदेशदानतवाणकरणशीलो वा तस्य स्खपरत्रायिणः, एतेषु च समितिगुप्यादिषु समाधिमार्गेषु स्थितस्य शान्तिर्भवति-अशेषन्द्रोपरमो भवति तथा निरोधम्
अशेषकर्मक्षयरूपम् 'आहु तद्विदः प्रतिपादितवन्तः, क एवमाहुरित्याह-त्रिलोकम्-ऊर्ध्वाधस्तिर्यग्लक्षणं ईधील येषां ते 18 त्रिलोकदर्शिन:-तीर्थकतः सर्वज्ञास्ते 'एवम् अनन्तरोक्तया नीत्या सर्वभावान् केवलालोकेन दृष्ट्वा 'आचक्षते प्रतिपादयन्तीति। एतदेव समितिगुप्यादिकं संसारोत्तारणसमर्थ ते त्रिलोकदर्शिनः कथितवन्तो न पुनर्भूय एतं (न) 'प्रमावसबै मपविषयादिक ।
IS ॥२४७॥ संबन्ध विधेयखेन प्रतिपादितवन्तः॥ १६ ॥ किशान्यत्निसम्म से भिक्खु समीहियटुं, पडिभाणवं होइ विसारए य । आयाणअट्ठी बोदाणमोणं, उच्च सुद्धेण उवेति मोक्खं ॥ १७ ॥ संखाइ धम्मंच वियागरंति, बुद्धा हु ते अंतकरा भवति। ते पारगा दोण्हवि मोयणाए, संसोधितं पण्हमुदाहरंति ॥१८॥णो छायए णोऽविय लूसएज्जा, माणं ण सेवेज पगासणं च । ण यावि पन्ने परिहास कुज्जा, ण याऽऽसियावाय वियागरेजा ॥ १९ ॥ भूताभिसंकाइ दुगुंछमाणे, ण णिवहे मंतपदेण गोयं । ण किंचि मिच्छे मणुए पयासुं, असाहुधम्माणि ण संवएज्जा ॥ २० ॥
स गुरुकुलवासी भिक्षुः द्रव्यस्य वृत्तं 'निशम्य' अवगम्य खतः समीहितं चार्थ-मोक्षार्थ बुद्धा हेयोपादेयं सम्यक् परिज्ञाय नित्यं गुरुकुलवासतः 'प्रतिभानवान् उत्पमप्रतिभो भवति । तथा सम्यक् खसिद्धान्तपरिज्ञानाच्छोतॄणां यथावस्थितार्थानां 'विशारदो भवति' प्रतिपादको भवति । मोक्षार्थिनाऽऽदीयत इत्यादानं-सम्यग्ज्ञानादिकं तेनार्थः स एव वार्थः आदानार्थः18 स विद्यते यस्यासावादानार्थी, स एवंभूतो ज्ञानादिप्रयोजनवान् व्यवदानं-द्वादशप्रकारं तपो मौनं-संयम आश्रवनिरोधरूपस्तदेवमेतौ तपःसंयमावुपेत्य-प्राप्य ग्रहणासेवनरूपया द्विविधयापि शिक्षया समन्वितः सर्वत्रप्रमादरहितः प्रतिभानवान् विशार-1 दश्च 'शुद्धेन' निरुपाधिना उद्गमादिदोषशुद्धेन चाहारेणात्मानं यापयनशेषकर्मक्षयलक्षणं मोक्षमुपैति 'न उवेइ मा ति कचित्पाठः, बहुशो नियन्ते स्वकर्मपरवशाःप्राणिनो यसिन् स मारः-संसारस्तं जातिजरामरणरोगशोकाकुलं शुद्धेन मार्गेणात्मानं